Przejdź do treści
Dodane przez czart - 01 paź 2017

Spojrzenie w październikowe niebo

 

Gdy październik ciepło chadza, w lutym mrozy naprowadza" 

Przysłowie to - być może - zapowiada nam pogodną, Złotą Polską Jesień, której piękno wszyscy doceniamy i wykorzystujemy. Oczywiście cieszymy się z faktu, że Słońce nie próżnuje, chociaż niestety, jego deklinacja z dnia na dzień maleje, a w związku z tym długość dnia u nas na półkuli północnej stale się skraca, z czym musimy się pogodzić i do tego przyzwyczaić. W Małopolsce ubędzie dnia aż 108 minut; z 11 godz. 38 minut na początku października, do 9 godz. 50 minut na końcu miesiąca. Słońce, w niedzielę 1 października, wschodzi o godz. 6.40, a zachodzi o 18.18; natomiast w ostatnim dniu miesiąca, wzejdzie o 6.28 a schowa się pod horyzontem o godz. 16.18. Wprost nie do wiary, ale ten dzień będzie jeszcze dłuższy od  najkrótszego dnia roku o 105 minut!  Ponadto Słońce w dniu 23 października, rano o godz. 07.27, przejdzie ze znaku Wagi w znak Skorpiona (czyli Niedźwiadka).

W tym miesiącu spodziewamy się paru dni o średniej aktywności magnetycznej Słońca (plamy, rozbłyski, protuberancje), związanej z nielicznymi centrami aktywności w jego fotosferze, szczególnie zaś w pierwszej dekadzie miesiąca. Ponadto, nasza gwiazda często szykuje jakieś niespodzianki, którymi może nas zadziwić lub nawet zaskoczyć, dlatego też warto i należy prowadzić bezpieczne obserwacje Słońca.

Uwaga! W nocy z 28/29 października (z soboty na niedzielę) śpimy rano o godzinę dłużej, przechodzimy bowiem na czas zimowy (środkowo-europejski), czyli cofamy dotychczasowe wskazania zegarów o godzinę. Oficjalnie, w/g rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów RP, należy to uczynić w nocy o godz. 03, w niedzielę 29 X (dotyczy to w szczególności kolejnictwa i lotnictwa). Praktycznie zaś, najlepiej cofnąć wskazania zegarów o godzinę, jeszcze przed ułożeniem się do snu.

Ciemne bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, będą na przełomie drugiej i ostatniej dekady miesiąca, bowiem kolejność faz Księżyca jest następująca: pełnia 5 X o godz. 20.40, ostatnia kwadra 12 X o godz. 14.25, nów 19 X  o godz. 21.12 i pierwsza kwadra 28 X o godz. 00.22.  W perygeum (najbliżej  Ziemi) znajdzie się Księżyc 9.X. o godz. 08, a w apogeum (najdalej od Ziemi) będzie 25 X po godz. 04.

Księżyc, "spacerując" po październikowym niebie, zakryje Aldebarana (9 X o godz. 21), najjaśniejszą gwiazdę w konstelacji Byka, Regulusa (15 X o godz. 13) najjaśniejszą gwiazdę w konstelacji Lwa i Neptuna (30 X o godz. 22). Te zjawiska będą u nas widoczne, ale tylko jako ich zbliżenia do tarczy Księżyca. Ponadto, nasz naturalny satelita przewędruje w tym miesiącu w pobliżu planet: Neptuna (3 X), Urana (6 X), Marsa (17 X), Wenus (18 X) i Saturna (24 X). Oj, będzie co obserwować!

Na naszym jesiennym niebie, z wieczora, dostrzeżemy w kolejności gwiazdozbiory: Pegaza,  Andromedy, Perseusza, Byka, a po północy pojawią sie nam konstelacje Bliźniąt i Oriona.                    

Jeśli zaś chodzi o planety, to Merkurego można będzie szukać nisko na zachodnim niebie dopiero w ostatnim tygodniu miesiąca. Natomiast na porannym niebie znajdziemy Wenus i Marsa. Nad ranem 5 X warto wstać przed godz. 5, bowiem dojdzie do ich spotkania na wschodnim niebie. Jowisza można będzie jeszcze obserwować z wieczora, nisko na zachodnim niebie w pierwszej dekadzie miesiąca, potem skryje sie w promieniach Słońca aż do połowy listopada. Natomiast Saturna i jego pierścienie możemy obserwować w pierwszej połowie nocy, który przebywa w gwiazdozbiorze Wężownika.  Uran gości w gwiazdozbiorze Ryb, a ponieważ 19 X będzie w opozycji do Słońca, zatem możemy go obserwować przez całą noc. Natomiast Neptun po opozycji (5 IX), przebywa w gwiazdozbiorze Wodnika i widoczny jest przez teleskop od wieczora, przez większą część nocy.

Już od 2 października, aż do 7 listopada, promieniują szybkie meteory z roju Orionidów, które wchodzą w górne warstwy atmosfery ziemskiej z prędkościami nieco ponad 60 km/sek. Maksimum roju przypada na 21 X, możemy wtedy oczekiwać 25-30 "spadających gwiazd" na godzinę. Radiant meteorów leży na granicy gwiazdozbiorów Oriona i Bliźniąt (południowo-wschodnia część nieba). Warunki  obserwacji ich maksimum będą w tym roku dobre, ponieważ Księżyc będzie po nowiu. Natomiast od 6 do 10 października (maksimum 8 X), promieniują powolne meteory z roju Drakonid, czyli ich radiant leży w gwiazdozbiorze Smoka. Warunki do ich wieczornych obserwacji nie będą łatwe, bo Księżyc będzie po pełni. Dla wzbudzenia nie tylko obserwacyjnych refleksji, odwołam się do sprawdzonego po wielokroć w praktyce przysłowia:

"Jesień bezdeszczowa -  to zima wiatrowa"


Adam Michalec

Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne (MOA)

Niepołomice

Więcej informacji: