Tworząc tutejszy dział związany z kometami nie sposób zapomnieć o polskim wkładzie w odkrycia tychże ciał. Ponieważ zasady związane z nazewnictwem komet zaczęto dopiero ustalać wraz z nadaniem nazwy komecie Halleya, niestety 6 obiektów odkrytych przez naszego gdańskiego astronoma Jana Heweliusza nie nosi w oznaczeniu jego nazwiska. Zestawienie prezentuje poniższa tabela.
Komety Heweliusza:
|
Rok odkrycia |
Okres obserwacji |
Uwagi, charakterystyka |
1 | 1652 | 20.XII.1652
- 10.I.1653 |
Niskiej jasności, z warkoczem o długości 60 |
2 | 1661 | 2.II.1661 -
28.III.1661 |
Obecnie znana jako 153P/ Ikeya-Zhang. Jasne jądro, warkocz o długości 60 |
3 | 1664 | 14.XII.1664
- 18.II.1664 |
Jasna głowa, warkocz o długości 140 |
4 | 1665 | 5.IV.1665 -
19.IV.1665 |
Bardzo jasna. Warkocz o długości 170 |
5 | 1672 | 6.III.1672 -
6.IV.1672 |
Jasna, warkoczem o długości 20 |
6 | 1677 |
27.IV.1677 - 8.V.1677 |
Słaba. Obserwowana lunetami. |
Przez kolejne kilka stuleci, nie zanotowano żadnego oficjalnego polskiego odkrycia. Warto jednak dodać, że w okresie rozbiorów Polski w wieku XIX zanotowana została kometa, która w nazwie zawierała polsko brzmiące nazwisko. Na podstawie tekstów źródłowych zamieszczonych w II części Kometografii Gary'ego Kronk'a natknąć się możemy na opis komety C/1835 H1 (Boguslawski) odkrytej we Wrocławiu nocą 20/21 kwietnia 1835 przez P.H.L. von Boguslawskiego.
Oficjalnie na polskie odkrycia musieliśmy czekać aż do odzyskania niepodległości. W okresie dwudziestolecia międzywojennego odkrytych zostało 6 komet. Na kolejną trzeba było czekać aż do roku 1966, kiedy to prof. Konrad Rudnicki odkrył swoją kometę, podczas obserwacji na Mt. Palomar. Kolejne trzy odkryte zostały w ostatnim dziesięcioleciu (2004-2014).
Ich zestawienie prezentujemy w postaci tabeli.
Oficjalnie na polskie odkrycia musieliśmy czekać aż do odzyskania niepodległości. W okresie dwudziestolecia międzywojennego odkrytych zostało 6 komet. Na kolejną trzeba było czekać aż do roku 1966, kiedy to prof. Konrad Rudnicki odkrył swoją kometę, podczas obserwacji na Mt. Palomar. Kolejne trzy odkryte zostały w ostatnim dziesięcioleciu (2004-2014).
Ich zestawienie prezentujemy w postaci tabeli.
Komety odkryte przez Polaków na nocnym niebie
Data odkrycia | Odkrywca | Peryhelium | Odległość peryhelium | Jasność maksymalna | Mimośród | Okres orbitalny | |
C/1925 G1 (Orkisz) | 3 IV 1925 | Lucjan Orkisz | 1 IV 1925 | 1,109 j.a | 8.0 mag | 1,000605 | |
C/1925 V1 (Wilk-Peltier) | 14 XI 1925 | Antoni Wilk | 7 XII 1925 | 0,764 j.a | 8,0 mag | 1,000505 | |
C/1929 Y1 (Wilk) | 20 XII 1929 | Antoni Wilk | 22 I 1930 | 0,672 j.a. | 6,0 mag | 0,99902 | |
C/1930 F1 (Wilk) | 21 III 1930 | Antoni Wilk | 28 III 1930 | 0,482 j.a. | 7,0 mag | 0,99219 | 485 lat |
P/1937 D1 (Wilk) | 27 II 1937 | Antoni Wilk | 21 II 1937 | 0,619 j.a. | 7,0 mag | 0,98102 | 187 lat |
C/1936 O1 (Kaho-Kozik-Lis) | 17 VII 1936 | Władysław Lis, (Stanisław Kozik) |
15 VII 1936 |
0,518 j.a. | 4,0 mag (?) | 0,99438 | 900 lat |
C/1966 T1 (Rudnicki) | 15 X 1966 | Konrad Rudnicki | 20 I 1967 | 0,419 j.a. | 10,0 mag | 1,0 | |
C/2004 R2 (ASAS) | 3 IX 2004 | Grzegorz Pojmański | 7 X 2004 | 0,113 j.a. | 5,0 mag | 1,0 | |
C/2006 A1 (Pojmanski) | 1 I 2006 | Grzegorz Pojmański | 22 II 2006 | 0,555 j.a | 5,0 mag | 0,99976 | |
P/2014 C1 (TOTAS) | 1 II 2014 | Rafał Reszelewski | 24 XII 2013 | 1,718 j.a. | 17,0 mag | 0,503 | 6,43 |
C/2015 F2 (POLONIA) | 23 III 2015 | Marcin Gędek, Michał Kusiak, Rafał Reszelewski oraz Michał Żołnowski | 28.IV.2015 |
1,2106 j.a. |
14,0 mag |
0,9684 | 238 |
Swoją kometę Lucjan Orkisz odkrył refraktorem 11.5 cm o ogniskowej 2 metrów znajdującym się w stacji obserwacyjnej na Lubomirze.
Cztery komety odkrył Antoni Wilk, krakowski astronom, który dokonał tego używając refraktora Zeissa o średnicy 8 cm i ogniskowej 50cm oraz lornetki o powiększeniu 7x i obiektywach 50 mm. Jedna z nich została niezależnie odkryta przez L.C. Peltiera z USA.
Władysław Lis swoją kometę odkrył gołym okiem dwa dni po przejściu przez peryhelium, a tego samego dnia kometę zgłosili jeszcze dwaj astronomowie z Japonii i z ówczesnej Rosji. Co ciekawe Stefan Kozik, był Polakiem mieszkającym od 1915 roku w Taszkiencie.
Kolejną kometę odkrył prof. Konrad M. Rudnicki który 15 października 1966 roku na zdjęciach z teleskopu Schmidta w obserwatorium na Mt. Palomar zlokalizował słabą kometę +10 wielkości gwiazdowej.
Komety C/2004 R2 (ASAS) oraz C/2006 A1 (Pojmański) odkryte zostały przez prof. Grzegorza Pojmańskiego z Uniwersytetu Warszawskiego w ramach realizowanego przez niego projektu ASAS, wykorzystującego kamery CCD z teleobiektywami patrolującymi południową półkulę nieba z terenu Las Campanas w Chile.
Kometa C/2004 R2 (ASAS) w polu widzenia koronografu SOHO LASCO C2. Zdj. SOHO, NASA, ESA
Kometa C/2006 A1 (Pojmański) sfotografowana z Nowej Zelandii przez Johna Drummonda.
Kolejnym polskim odkryciem jest kometa krótkookresowa P/2014 C1 (TOTAS), której współodkrywcą jest 17-letni Rafał Reszelewski, uczeń ze Świdwina, który biorąc udział w projekcie Europejskiej Agencji Kosmicznej dedukowanemu poszukiwaniom planetoid, zlokalizował słabą kometę +19 wielkości na zdjęciach uzyskanym 1-metrowym teleskopem Schmidta zlokalizowanym na Teneryfie.
Kometa P/2014 C1 (TOTAS) na zdjęciach z teleskopu FRAM (Argentyna). Zdj. Martin Masek
Na dzień dzisiejszy ostatnim odkryciem jest to, którego w roku 2015 dokonali czterej miłośnicy astronomii, Marcin Gędek, Michał Kusiak, Rafał Reszelewski oraz Michał Żołnowski. Odkryli oni kometę C/2015 F2 (POLONIA), dokonując tego 23.03.2015 r. za pomocą swojego zdalnie sterowanego teleskopu znajdującego się w Chile. Kometa otrzymała nazwę od obserwatorium znajdującego się w Chile, którego Polacy zostali właścicielami końcem 2014 roku. Porusza się po orbicie eliptycznej, potrzebując na pełny obieg wokół Słońca 238 lat. Przez długi okres obserwowana była jedynie z południowej półkuli ziemi. Maksimum blasku zbiegło się niemal z momentem przejścia przez peryhelium. Wówczas pomiary podawały jej blask w zakresie +14 do +15 magnitudo.
Pośród komet odkrywanych przez Polaków w latach 2006 - 2014, polscy miłośnicy astronomii odkryli ponad 300 komet na zdjęciach z sondy kosmicznej SOHO. Wśród nich znajdują się:
Cztery komety odkrył Antoni Wilk, krakowski astronom, który dokonał tego używając refraktora Zeissa o średnicy 8 cm i ogniskowej 50cm oraz lornetki o powiększeniu 7x i obiektywach 50 mm. Jedna z nich została niezależnie odkryta przez L.C. Peltiera z USA.
Władysław Lis swoją kometę odkrył gołym okiem dwa dni po przejściu przez peryhelium, a tego samego dnia kometę zgłosili jeszcze dwaj astronomowie z Japonii i z ówczesnej Rosji. Co ciekawe Stefan Kozik, był Polakiem mieszkającym od 1915 roku w Taszkiencie.
Kolejną kometę odkrył prof. Konrad M. Rudnicki który 15 października 1966 roku na zdjęciach z teleskopu Schmidta w obserwatorium na Mt. Palomar zlokalizował słabą kometę +10 wielkości gwiazdowej.
Komety C/2004 R2 (ASAS) oraz C/2006 A1 (Pojmański) odkryte zostały przez prof. Grzegorza Pojmańskiego z Uniwersytetu Warszawskiego w ramach realizowanego przez niego projektu ASAS, wykorzystującego kamery CCD z teleobiektywami patrolującymi południową półkulę nieba z terenu Las Campanas w Chile.
Kometa C/2004 R2 (ASAS) w polu widzenia koronografu SOHO LASCO C2. Zdj. SOHO, NASA, ESA
Kometa C/2006 A1 (Pojmański) sfotografowana z Nowej Zelandii przez Johna Drummonda.
Kolejnym polskim odkryciem jest kometa krótkookresowa P/2014 C1 (TOTAS), której współodkrywcą jest 17-letni Rafał Reszelewski, uczeń ze Świdwina, który biorąc udział w projekcie Europejskiej Agencji Kosmicznej dedukowanemu poszukiwaniom planetoid, zlokalizował słabą kometę +19 wielkości na zdjęciach uzyskanym 1-metrowym teleskopem Schmidta zlokalizowanym na Teneryfie.
Kometa P/2014 C1 (TOTAS) na zdjęciach z teleskopu FRAM (Argentyna). Zdj. Martin Masek
Pośród komet odkrywanych przez Polaków w latach 2006 - 2014, polscy miłośnicy astronomii odkryli ponad 300 komet na zdjęciach z sondy kosmicznej SOHO. Wśród nich znajdują się:
- Eryk Banach
- Michał Biesiada
- Marek Kałużny
- Krzysztof Kida
- Arkadiusz Kubczak
- Michał Kusiak
- Szymon Liwo
- Rafał Reszelewski
Kometa SOHO-2143 odkryta 30 września 2011, przez Michała Kusiaka, Szymona Liwo, Bo Zhou oraz Zhijian Xu. Jedna z najjaśniejszych komet z grupy Kreutza odkryta na zdjęciach SOHO w ostatniej dekadzie.
Działania na tym polu poszukiwań drobnych ciał w Układzie Słonecznym stały się w naszym kraju bardzo popularne. Bądźmy zatem pewni, że najbliższe lata zaskoczą nas jeszcze niejednym ciekawym znaleziskiem.