Przejdź do treści

5. rocznica startu satelity BRITE-PL1 Lem

PIerwszy polski satelita naukowy BRITE-PL1 Lem

Dokładnie 5 lat temu, 21 listopada 2013 r. o godzinie 8:10 czasu polskiego z wojskowej bazy Jasny, niedaleko granicy Rosji z Kazachstanem, wystartowała rosyjska rakieta Dniepr, wynosząc w Kosmos pierwszego polskiego satelitę naukowego BRITE-PL1 Lem.

Pierwszy polski satelita naukowy BRITE-PL1 Lem powstawał w Centrum Badań Kosmicznych PAN w latach 2010-2011. Później, w oczekiwaniu na start, przechodził różne testy. Bezpośrednie przygotowania do startu rozpoczęły się 23 września 2013 r. Po ostatnich testach w clean-roomie, satelita opuścił CBK PAN i rozpoczął podróż na poligon w Jasnym (Jasnyj).

Na przełomie października i listopada w bazie Jasny satelita BRITE-PL Lem był przygotowywany do montażu na głowicy rakiety DNIEPR RS-20 (zmodernizowany radziecki pocisk balistyczny R-36M2, w kodzie NATO SS-18 SATAN) i przechodził ostatnie testy. Na miejscu obecni byli inżynierowie z CBK PAN oraz SFL (Space Flight Laboratory - projektanta satelitów BRITE).

Inżynierowie z CBK PAN, na czele z kierownikiem projektu BRITE-PL mgr inż. Tomaszem Zawistowskim,  brali aktywny udział we wszystkich etapach przygotowań do startu. Pracowali oni na zapleczu technicznym bazy, które znajdowało się 22 kilometry od bazy startowej i miejsca montażu satelitów na ostatnim członie rakiety nośnej. 8 listopada 2013 r. rozpoczęło się montowanie satelity wraz wyrzutnikiem Dragon opracowanym w CBK PAN na członie ładunkowym rakiety Dniepr, a następnie końcowa integracja z głowicą rakiety i ostateczne testy sprawności satelity Lem. Około tygodnia przed startem, całą głowicę wraz z wszystkimi umocowanymi w niej 32 satelitami przejęli wojskowi, którzy na terenie bazy dokonali montażu głowicy do korpusu rakiety.

Start rakiety Dniepr z satelitą Lem na pokładzie nastąpił planowo 21 listopada 2013 o godz. 7:10:11 czasu UTC czyli 8:10:11 czasu polskiego (środkowoeuropejskiego CET). Rakieta została wystrzelona z podziemnego silosa z bazy wojskowej Jasny na południowym Uralu. Za start rakiety odpowiadało Ministerstwo Obrony Rosji.

Wystrzelenie pierwszego polskiego satelity BRITE-PL1 Lem miało miejsce na podstawie kontraktu zawartego przez Polskie Konsorcjum Projektu BRITE (Centrum Astronomiczne PAN im. Mikołaja Kopernika, Centrum Badań Kosmicznych PAN oraz Uniwersytet Wrocławski) za pośrednictwem kanadyjskiej firmy Space Flight Laboratory oraz ukraińsko-rosyjskiej spółki Kosmotras.

Po 15 minutach i 50 sekundach od startu, na wysokości 650 km nad Oceanem Indyjskim nastąpiło odłączenie (odseparowanie) satelity BRITE-PL1 Lem od górnego stopnia rakiety nośnej Dniepr. I tym samym polski satelita został umieszczony na orbicie okołoziemskiej.

W godzinę i 38 minut po starcie rakiety, podczas pierwszego przelotu satelity nad Europą, został nawiązany kontakt z "Lemem". Było to pierwsze techniczne połączenie z satelitą, nawiązane pomimo ograniczonych możliwości łączności, głównie ze względu na nie najlepsze parametry przelotu (niska elewacja). W czasie 12 minut łączności wysłano do satelity komendę inicjującą włączenie komputera pokładowego, odebrano pierwszą telemetrię, aby ocenić ogólny stan satelity i jego podsystemów (tzw. housekeeping) oraz załadowano oprogramowanie aplikacyjne do komputera pokładowego.

Imię „Lem” pierwszy polski satelita naukowy otrzymał w wyniku konkursu na nazwę dla satelity organizowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Nazwę dla satelity wymyślił  polski pisarz, publicysta, popularyzator mangi, anime i fantastyki w Polsce, autor komiksów i poeta czyli Michał Radomił Wiśniewski. Nadanie imienia satelicie miało miejsce w Centrum Badań Kosmicznych PAN 19 września 2011. W czasie uroczystości raper Sokół i Marysia Starosta wykonali piosenkę „Prosto w kosmos”.

Z okazji startu pierwszego polskiego satelity naukowego BRITE-PL1 Lem Spółdzielnia multimedialna „Fajna Sztuka” we współpracy z CBK PAN, przygotowała reportaż filmowy, którego tematem jest satelita Lem i projekt BRITE-PL.

W tym reportażu polscy naukowcy opowiadają o początkach projektu BRITE, jego głównych założeniach oraz wyzwaniach, przed jakimi stanęli podczas budowy dwóch polskich satelitów, a także o przyszłości przemysłu kosmicznego w Polsce.

Więcej informacji o pierwszym polskim satelicie naukowym BRITE-PL1 Lem i ogólnie o projekcie BRITE można znaleźć na stronie projektu BRITE-PL oraz w pakiecie informacyjnym o satelicie Lem.

Paweł Z. Grochowalski

Źródło: CBK PAN

Reklama