Przejdź do treści

Bardzo dziwna gwiazda i nietypowe hipotezy o kometach i kosmitach

Gwiazda KIC 8462852 (TYC 3162-665-1)
W mediach internetowych i na blogach pojawiły się w ostatnich dniach informacje, że blask jednej z gwiazd, KIC 8462852, zachowuje się w dziwny sposób, co według niektórych mogłoby wskazywać na działalność pozaziemskiej cywilizacji. Naukowcy wskazują, że powodem są raczej komety. Wyjaśniamy dokładnie co mówią na temat wyników obserwacji naukowcy, a co spekuluje część mediów i dziennikarzy.

Źródłem spekulacji o pozaziemskiej cywilizacji jest artykuł Rossa Andersena w „The Atlantic”, opublikowany 13 października 2015 r., który następnie rozprzestrzenił się w internecie, także polskim (lub odwołania do niego). Dziennikarz spekuluje w swoim tekście na temat wyników obserwacji gwiazdy KIC 8462852, sugerując, że być może pasują do tzw. sfer Dysona, jednej koncepcji w rozważaniach na temat pozaziemskich cywilizacji. Freeman Dyson w 1959 roku opublikował artykuł, w którym przedstawił wizję, że odpowiednio zaawansowana cywilizacja mogłaby wybudować wokół swojej gwiazdy olbrzymią strukturę, tak aby prawie w całości wykorzystać energię gwiazdy.

Spekulacje są na podstawie artykułu naukowego, który został wysłany do czasopisma "Monthly Notices of Royal Astronomical Society", ale jeszcze nie został przyjęty do druku. Tekst artykułu jest dostępny w internetowej bazie, w której naukowcy umieszczają tzw. preprinty przed publikacją w niektórych czasopismach naukowych. Artykuł nosi tytuł "Planet Hunters X. KIC 8462852 - Where's the Flux?" i można go znaleźć pod adresem http://arxiv.org/abs/1509.03622. Artykuł rozważa różne możliwości naturalnych przyczyn dla obserwowanych zmian blasku i własności gwiazdy i nie wspomina nic na temat obcych cywilizacji.

Z kolei w swoim tekście w "The Atlantic" dziennikarz powołuje się dodatkowo na Jasona Wrighta z Penn State University, który planuje opublikować alternatywną interpretację wyników obserwacji KIC 8462852. Według tego naukowca, gdy obejrzał dane zaprezentowane przez autorkę publikacji (Tabethę Boyajian z Yale University), uznał że są zbyt dziwne. Oboje wspólnie z Andrew Siemionem, dyrektorem SETI Research Center at the University of California w Berkeley, chcą napisać wniosek obserwacyjny na jeden z dużych teleskopów, aby skierować instrument na gwiazdę KIC 846285 i sprawdzić czy nie ma tam oznak aktywności technologicznej na falach radiowych.

KIC 8462852 jest gwiazdą odległą od nas o około 1500 lat świetlnych. Należy do gwiazd ciągu głównego, czyli najpowszechniejszego rodzaju gwiazd we Wszechświecie (Słońce także jest gwiazdą ciągu głównego). KIC 8462852 ma typ widmowy F3 V/IV oraz charakteryzuje się okresem rotacji około 0,88 dnia. Gwiazdę tę od kilku lat obserwuje satelita Kepler, służący m.in. do poszukiwania planet pozasłonecznych. Naukowcy zwrócili uwagę na nieregularne pociemnienia gwiazdy o skali przekraczającej 20%, trwające od 5 do 80 dni. Dodatkowo brak tutaj nadwyżki promieniowania w zakresie podczerwonym, co wyklucza obecność niektórych rodzajów dysków wokół gwiazdy.

Uwagę na ten obiekt zwrócono dzięki projektowi Planet Hunters, w ramach którego wszyscy chętni mogą przeglądać krzywe blasku z satelity Kepler, aby wskazać obiekty rokujące nadzieję na obserwacje tranzytów planet lub w jakiś inny sposób się wyróżniające. Właśnie w ramach tego projektu krzywa blasku KIC 8462852 została zidentyfikowana w 2011 roku przez miłośników astronomii jako „dziwna” „ciekawa” albo „bardzo duży tranzyt”. Naukowcy postanowili więc przeanalizować obiekt dokładniej. Do dyspozycji mieli cztery lata obserwacji z satelity Kepler, a także dodatkowe dane z innych teleskopów, w tym m.in. widma w dużej rozdzielczości (R=47000) z 2,56-metrowego Nordic Optical Telescope (NOT) na La Palma (Wyspy Kanaryjskie, Hiszpania) oraz 10-metrowego Keck II na Hawajach (USA) oraz z fotometrycznych przeglądów nieba.

Astronomowie przeanalizowali następujące możliwe przyczyny: artefakty pochodzące od aparatury badawczej, zmienność gwiazdy z przyczyn wewnętrznych lub zewnętrznych, różne scenariusze blokowania światła (np. poprzez materię międzygwiazdową, kolizje w pasie planetoid, zderzenie dużego obiektu z planetą), ale jako najbardziej prawdopodobny scenariusz naukowcy wskazują komety, a w zasadzie całą rodzinę komet. Być może przejście innej gwiazdy w pobliżu spowodowało wybicie z orbit lawiny komet. W pobliżu obiektu, w odległości około 1000 AU, znajduje się mała gwiazda, która nie jest grawitacyjnie związana z KIC 8462852. Być może to ona wpłynęła na komety?

Gwiazda KIC 8462852 znana jest także pod oznaczeniami TYC 3162-665-1 oraz 2MASS J20061546+4427248 i ma jasność V=12 mag. Widać ją na niebie nad Polską i znajduje się w zasięgu amatorskich teleskopów.

Więcej informacji:

Źródło: The Atlantic / arxiv.org

Na zdjęciu:
Gwiazda KIC 8462852 (oznaczona krzyżykiem) na zdjęciu z przeglądu optycznego DSS2 HEALPix. Źródło: Digitized Sky Survey - STScI/NASA, Colored & Healpixed by CDS.

Reklama