Między 22 a 24 stycznia 2018 roku w Dwingeloo w Holandii spotkali się europejscy badacze zajmujący się pogodą kosmiczną i badaniami z zakresu radio science stowarzyszeni w projekcie LOFAR. Polskę reprezentowało Centrum Badań Kosmicznych PAN (CBK PAN). W pierwszym dniu spotkania oficjalnie zainicjowano nowy projekt nazwany The LOFAR for Space Weather (LOFAR4SW).
Projekt LOFAR4SW stanowi rozszerzenie istniejącej infrastruktury badawczej LOFAR, które pozwoli naukowcom znaleźć odpowiedzi na ważne pytania dotyczące korony słonecznej, heliosfery i jonosfery Ziemi. Projekt wyróżnia się dużym znaczeniem społecznym. Dotyczy to szczególnie części odnoszącej się do badań nad pogodą kosmiczną. Dostarczy on decydentom wiedzy i informacji niezbędnych do edukowania oraz ostrzegania społeczeństwa przed skutkami pogody kosmicznej. Jest to o tyle ważne, że nasza infrastruktura (np. telekomunikacyjna) zależna jest od technologii, na którą wpływ mają zmiany pogody kosmicznej, w tym szczególnie burze geomagnetyczne powiązane z wybuchami na Słońcu. Istotne jest, aby dużo wcześniej przewidzieć skalę takich burz magnetycznych, które mogą wywoływać straty idące w biliony dolarów.
Konsorcjum LOFAR4SW to duża grupa naukowców współpracujących z kompetentnymi inżynierami, doświadczonymi w badaniach na niskich częstotliwościach i technikach przetwarzania masowych ilości danych. Centrum Badań Kosmicznych PAN jest jednym z partnerów w konsorcjum i w projekcie LOFAR4SW. Profesor Hanna Rothkaehl, która kieruje grupą fizyki plazmy w CBK PAN i jest koordynatorem polskiej stacji LOFAR PL610 Borowiec, została liderem jednego z głównych pakietów roboczych nowego projektu.
LOFAR (z ang. Low-Frequency Array for radio astronomy) to wieloantenowy radioteleskop wykorzystujący zjawisko interferencji fal radiowych, zaprojektowany i skonstruowany przez holenderską agencję ASTRON (Netherlands Institute for Radio Astronomy). Oficjalne jego otwarcie miało miejsce 12 czerwca 2010 roku. Aktualnie LOFAR składa się z 51 stacji, z czego 38 znajduje się w Holandii, sześć w Niemczech, trzy w Polsce i po jednej we Francji, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Irlandii. Kolejna, 52. stacja powstanie na na Łotwie w 2019 roku.
Polska przystąpiła do projektu LOFAR w 2013 roku. W roku 2015 oddano wszystkie trzy polskie stacje, czyli PL610 w Borówcu pod Poznaniem, PL611 w Łazach koło Bochni i PL612 w Bałdach pod Olsztynem. Członkami polskiego konsorcjum LOFAR, nazwanego POLFAR, są w kolejności alfabetycznej: Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika PAN, CBK PAN, Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe w Poznaniu, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Uniwersytet Szczeciński, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie i Uniwersytet Zielonogórski.
Więcej informacji o projekcie LOFAR4SW zostanie podanych w późniejszym terminie.
Opracowanie: Paweł Z. Grochowalski
Źródło: CBK PAN
Zdjęcie: Członkowie zespołu LOFAR4SW, Copyright: ASTRON
