Jak określić dokładną datę napisania starożytnego wiersza? Może w tym pomóc astronomia. Fizycy i astronomowie pracujący na jednym z amerykańskich uniwersytetów postanowili użyć oprogramowania astronomicznego do określenia pory roku powstania jednego z wierszy Safony - słynnej greckiej poetki żyjącej ponad 2500 lat temu. Wiersz ten opisuje zachód Plejad i Księżyca.
Wiersz Safony, który jest określany jako „Midnight Poem” („Wiersz o północy”), zawiera opis zachodu Plejad około północy. Plejady to gromada otwarta gwiazd. Najprawdopodobniej Safona obserwowała opisywany przez siebie widok z wyspy Lesbos.
Wykorzystując oprogramowanie astronomiczne można sprawdzić kiedy Plejady zachodziły nad Lesbos około północy lokalnego czasu w czasach Safony. Naukowcy z Uniwersytetu Teksańskiego w Arlington użyli oprogramowania Starry Night w wersji 7.3 oraz oprogramowania dla planetariów Digistar 5, aby odtworzyć widok nieba jaki mogła podziwiać Safona.
Analizy pozwoliły ustalić, że w roku 570 p.n.e. Plejady zachodziły o północy najwcześniej 25 stycznia. Czyli zakładając, że wiersz był pisany "na żywo", to najwcześniej mógł powstać w tym dniu. Sprawdzono także najpóźniejszy dzień kiedy Safona mogła widzieć Plejady wieczorem - było to 31 marca. Zatem wiersz musiał powstać w środku zimy albo na początku wiosny.
Warto zwrócić uwagę, że nie oznacza to, że wiersz był napisany w 570 r. p.n.e. Rok ten badacze przyjęli w analizie, ponieważ według niektórych przypuszczeń wtedy zmarła Safona (ale data jej śmierci nie jest znana). Wiersz mogła napisać oczywiście też we wcześniejszych latach. Autorzy publikacji stawiają hipotezę na temat pory roku, w której mógł on powstać, jeśli był pisany "na żywo" (wyszło im, że środek zimy lub początek wiosny).
Safona jest uznawana za jedną z największych poetek swoich czasów. Żyła na przełomie VII i VI wieku p.n.e. Jej twórczość obejmowała kilka tysięcy wierszy, ale do naszych czasów przetrwało ich zaledwie kilkanaście.
Publikacja opisująca datowanie powstania wiersza Safony ukazała się w „Journal of Astronomical History and Heritage”.
Wiersz Safony, który jest określany jako „Midnight Poem” („Wiersz o północy”), zawiera opis zachodu Plejad około północy. Plejady to gromada otwarta gwiazd. Najprawdopodobniej Safona obserwowała opisywany przez siebie widok z wyspy Lesbos.
Wykorzystując oprogramowanie astronomiczne można sprawdzić kiedy Plejady zachodziły nad Lesbos około północy lokalnego czasu w czasach Safony. Naukowcy z Uniwersytetu Teksańskiego w Arlington użyli oprogramowania Starry Night w wersji 7.3 oraz oprogramowania dla planetariów Digistar 5, aby odtworzyć widok nieba jaki mogła podziwiać Safona.
Analizy pozwoliły ustalić, że w roku 570 p.n.e. Plejady zachodziły o północy najwcześniej 25 stycznia. Czyli zakładając, że wiersz był pisany "na żywo", to najwcześniej mógł powstać w tym dniu. Sprawdzono także najpóźniejszy dzień kiedy Safona mogła widzieć Plejady wieczorem - było to 31 marca. Zatem wiersz musiał powstać w środku zimy albo na początku wiosny.
Warto zwrócić uwagę, że nie oznacza to, że wiersz był napisany w 570 r. p.n.e. Rok ten badacze przyjęli w analizie, ponieważ według niektórych przypuszczeń wtedy zmarła Safona (ale data jej śmierci nie jest znana). Wiersz mogła napisać oczywiście też we wcześniejszych latach. Autorzy publikacji stawiają hipotezę na temat pory roku, w której mógł on powstać, jeśli był pisany "na żywo" (wyszło im, że środek zimy lub początek wiosny).
Safona jest uznawana za jedną z największych poetek swoich czasów. Żyła na przełomie VII i VI wieku p.n.e. Jej twórczość obejmowała kilka tysięcy wierszy, ale do naszych czasów przetrwało ich zaledwie kilkanaście.
Publikacja opisująca datowanie powstania wiersza Safony ukazała się w „Journal of Astronomical History and Heritage”.
Fragment wiersza w przekładzie angielskim brzmi następująco:
The moon has set
And the Pleiades;
It is midnight,
The time is going by,
And I sleep alone.
(Henry Thornton Wharton, 1887:68)
W tłumaczeniu polskim:
Księżyc zaszedł
Plejady także;
Jest północ,
Czas płynie,
A ja śpię samotna.
Więcej informacji:
- UTA scientists use planetarium's advanced astronomical software to accurately date 2500 year-old lyric poem
- Artykuł naukowy: Seasonal dating of Sappho's 'Midnight Poem' revisited
Na ilustracji:
Starożytny fresk przedstawiający poetkę (nazywany: "Safona") ze zbiorów Narodowego Muzeum Archeologicznego w Neapolu. Źródło: Wikipedia.
