Przejdź do treści

El Gordo: gromada galaktyk o masie 3 milionów miliardów Słońc

img

El Gordo to olbrzymia struktura łącznie emitująca więcej promieniowania rentgenowskiego niż jakakolwiek inna znana nam gromada galaktyk. To także najjaśniejsza, najgorętsza i zarazem największa z odkrytych do tej pory gromad rentgenowskich we Wszechświecie. Zainstalowane na pokładzie Kosmicznego Teleskopu Hubble'a instrumenty Advanced Camera for Surveys i Wide-Field Camera 3 wykonały niedawno nowe zdjęcie tej gigantycznej gromady, znanej dawniej także pod nazwą ACT-CLJ0102-4915.

W 2014 roku astronomowie wykorzystali zdolność rozdzielczą Kosmicznego Teleskopu Hubble'a (NASA/ESA) do oszacowania masy wielkiej gromady El Gordo. Dziś uważa się, że jest to masa rzędu 3 biliardów (milionów miliardów - lub inaczej 1015) mas ziemskiego Słońca. Wynik ten jest o blisko 43 procent wyższy niż poprzednie szacunki, a sama nazwa nadana gromadzie wydaje się teraz dobrze uzasadniona - w języku hiszpańskim "El Gordo" oznacza tyle, co "gruby". Jednak jej wcześniejsze obserwacje wykonane w 2012 roku z udziałem między innymi Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) ESO i Obserwatorium Rentgenowskiego Chandra ujawniły, że jest to w rzeczywistości nie jedna, a dwie osobne gromady galaktyk, które właśnie zderzają się ze sobą z prędkością kilku milionów kilometrów na godzinę.

Gromady galaktyk to zgrupowania materii, które tworzą się stopniowo przez całe miliardy lat. Są to największe osobne twory we Wszechświecie utrzymywane razem przez siły grawitacji (z wyjątkiem samej Kosmicznej Sieci). Tworzenie się gromad w bardzo znacznym stopniu opiera się na ciemnej energii i ciemnej materii. Stanowią one także dużą część całkowitej masy El Gordo.

Naukowcy podejrzewają, że zwykła materia El Gordo, na którą w większości składa się gorący gaz wypromieniowujący silne promieniowanie X, jest odciągana od dominującej wewnątrz gromady ciemnej materii właśnie na etapie zlewania się ze sobą (zderzania) dwóch gromad galaktyk o zbliżonej masie. Kolizja powoduje wówczas, że gorący gaz traci prędkość, podczas gdy ciemna materia utrzymuje mniej więcej stałe tempo swego ruchu.

Badanie dużych gromad galaktyk daje nam więc głębszy wgląd w ciemną materię i ciemną energię Wszechświata. Program RELICS (Reionization Lensing Cluster Survey), w ramach którego zarejestrowano pokazane tu zdjęcie El Gordo, ma za zadanie lokalizację odległych galaktyk z myślą i planowanej budowie nowoczesnego Teleskopu Jamesa Webba. Specjaliścy z NASA przewidują, że teleskop ten będzie mógł wykrywać ogromne ilości ciemnej materii rezydujące właśnie w dalekich galaktykach. Dotychczas RELICS sfotografował 41 masywnych gromad galaktyk, a także najdalszą galaktykę, jaka kiedykolwiek została uwieczniona przez kamerę CCD.


Czytaj więcej:

 

Źródło: NASA, Astronomy.com

Na zdjęciu: El Gordo, czyli dwie wielkie gromady galaktyk zderzające się ze sobą z dużą prędkością. Źródło: ESA/HUBBLE & NASA, RELICS

 

Reklama