Czy jedna z najbardziej tajemniczych gwiazd znanych współczesnym astronomom wreszcie odkryje przed nimi swój sekret związany z niewyjaśnionymi spadkami jasności? Nowe dane zebrane z pomocą orbitalnego Teleskopu Spitzera i satelity Swift wskazują na to, że za głębokie spadki jej blasku może odpowiadać okrążający ją, niejednorodny pierścień złożony pyłu.
KIC 8462852 w sposób trudny do przewidzenia doświadcza bardzo znaczących zmian jasności. Teleskop Keplera zaobserwował największy taki spadek rzędu aż 20 procent - i to w ciągu kilku dni. Na te spadki nakłada się dodatkowo długoterminowe zmniejszanie się jasności gwiazdy. Ale ona sama wydaje się być przy tym całkiem “normalna’ - jest tylko nieco większa od słońca i niczym innym się nie wyróżnia.
Zagadkowe zmiany jej blasku dają pole do różnych, często dość sensacyjnie brzmiących domysłów i spekulacji. KIC 8462852 podejrzewa się na przykład o pochłonięcie wielkiej planety, o otaczanie się ogromnym rojem komet, a nawet o to, że okrąża ją sztuczna struktura zbudowana przez obcą cywilizację. Dodatkowym problemem jest tu fakt, że osłabienie emisji podczerwonej w przypadku tej gwiazdy jest dużo, dużo słabsze niż dla światła ultrafioletowego. Ale każdy duży obiekt krążący wokół niej i przyćmiewający ją powinien w miarę równomiernie blokować wszystkie zakresy promieniowania elektromagnetycznego.
Każdy - za wyjątkiem cząsteczek pyłu. Naukowcy sądzą, że wokół KIC 8462852 może krążyć masywny obłok pyłu, z okresem około 700 dni. Dlaczego pył? Ma on zdolność częściowego przepuszczania światła, o ile tylko typowe rozmiary jego cząsteczek zawierają się w pewnym przedziale wielkości, rzędu kilku mikrometrów. Wówczas są one na tyle duże, że nie zostaną wymiecione z otoczenia gwiazdy przez ciśnienie jej własnego promieniowania, ale jednocześnie nie są tak duże, by równomiernie blokować jej światło na wszystkich częstotliwościach fali.
Skąd to wszystko wiemy? W 2016 roku gwizda była intensywnie obserwowana w podczerwieni i ultrafiolecie (przez Teleskop Spitzera i satelitę Swift). Jednocześnie monitorowano ją też w świetle widzialnym z pomocą
obserwatorium publicznego AstroLAB IRIS w Belgii. Swój wkład w te badanai wnieści także astronomowie amatorzy, którzy wspierali to obserwatorium technicznie i pod kątem tworzenia oprogramowania, a także opiekowali się teleskopami, prowadzili własne obserwacje i redukowali zebrane podczas nich dane.
Nieregularny pierścień pyłowy to na dziś dzień jedno z najbardziej wiarygodnych wyjaśnień tajemniczego zachowania się gwiazdy. Jednak jej badania trwają od niedawna i można pokusić się o stwierdzenie, że tak naprawdę dopiero je zaczynamy. Teleskop Keplera na dziś dzień nie obserwuje już KIC 8462852 - skierowano go na inny wycinek nieba - ale zajmuje się tym wiele innych teleskopów naziemnych. Z pewnością obiekt ten będzie też monitorowany przez planowane obecnie teleskopy nowej generacji.
Czytaj więcej:
Źródło: NASA/JPL/Elizabeth Landau
Na zdjęciu: ilustracja hipotetycznego pierścienia pyłowego wokół gwiazdy KIC 8462852. Źródło: NASA/JPL-Caltech
