Przejdź do treści

Odkryto pierścienie wokół planetoidy Chariklo

Wizualizacja planetoidy Chariklo i jej pierścieni
Mamy pierwszą planetoidę z pierścieniami! Właśnie ogłoszono odkrycie systemu pierścieni wokół planetoidy Chariklo. To efekt kampanii obserwacyjnej zakrycia gwiazdy przez tę planetoidę przeprowadzonej w Ameryce Południowej. Pracę opublikowano w internetowej edycji czasopisma Nature. Artykuł ma aż 64 autorów.

Kampania obserwacyjne prowadzona z siedmiu miejsc w Ameryce Południowej doprowadziła do odkrycia systemu pierścieni wokół planetoidy (10199) Chariklo. Jeśli chodzi o Układ Słoneczny, to do tej pory wiadomo było jedynie o istnieniu pierścieni wokół czterech dużo większych obiektów: dużych gazowych planet (Saturna, Jowisza, Urana i Neptuna), natomiast nie znano przypadku planetoidy otoczonej pierścieniami.

Odkrycia pierścieni nie spodziewali się nawet sami członkowie grupy badawczej. Oto co mówi Felipe Braga-Ribas (Observatório Nacional/MCTI, Rio de Janeiro, Brazylia), który zaplanował kampanię obserwacyjną i był głównym autorem publikacji: Nie szukaliśmy pierścieni i nawet nie myśleliśmy, że małe ciała takie jak Chariklo w ogóle mogą je posiadać, więc samo odkrycie oraz niesamowita ilość szczegółów dostrzeżonych w tym systemie, jest zupełną niespodzianką!

Celem astronomów było lepsze poznanie własności Chariklo, bowiem 3 czerwca 2013 r. miało nastąpić zakrycie gwiazdy UCAC4 248-108672 przez Chariklo. Takie zjawisko to dla naukowców okazja do uzupełnianie wiedzy o obiekcie.

Obserwacje prowadzono z różnych miejsc w Ameryce Południowej. Zespół badawczy, który prowadził obserwacje oraz analizował dane jest bardzo duży - publikacja w "Nature" ma aż 64 współautorów z Brazylii, Hiszpanii, Niemiec, Francji, USA, Belgii, Argentyny, Danii, Urugwaju, Chin, Chile.

Użyto teleskopów w następujących obserwatoriach:
  • ESO La Silla w Chile (1,54-metrowego teleskop duński oraz teleskop TRAPPIST)
  • Universidad Católica Observatory (UCO) Santa Martina, zarządzane przez Pontifícia Universidad Católica de Chile (PUC)
  • PROMPT, posiadane i zarządzane przez University of North Carolina at Chapel Hill
  • Pico dos Dias Observatory z National Laboratory of Astrophysics (OPD/LNA) w Brazylii;
  • Southern Astrophysical Research (SOAR)
  • Caisey Harlingten's 20-inch Planewave, który jest częścią Searchlight Observatory Network
  • R. Sandness w San Pedro de Atacama Celestial Explorations
  • Universidade Estadual de Ponta Grossa Observatory
  • Observatorio Astronomico Los Molinos (OALM) w Urugwaju
  • Observatorio Astronomico, Estacion Astrofisica de Bosque Alegre, Universidad Nacional de Cordoba, Argentina
  • Polo Astronômico Casimiro Montenegro Filho Observatory
  • Observatorio El Catalejo, Santa Rosa, La Pampa, Argentyna.

Wiadomo było, że Chariklo jest największym członkiem grupy obiektów zwanej centaurami. Ten typ małych ciał Układu Słonecznego krąży pomiędzy orbitami Saturna, a Urana. Centaury wykazują cechy zarówno planetoid, ale także aktywność podobną do kometanej. Chariklo ma średnicę około 250 km i do tej pory nie wykazywało aktywności kometarnej, więc można przypuszczać, że ma cechy raczej planetoidy.

Dzięki obserwacjom doprecyzowano rozmiary obiektu i ustalono jego kształt - tego typu informacji się spodziewano. Natomiast nieoczekiwane był przebieg zjawiska na kilka sekund przed i kilka sekund po głównym zakryciu. W tych momentach jasność zakrywanej gwiazdy odnotowała bardzo krótkie osłabienia wskazujące, że coś w pobliżu Chariklo blokowało światło gwiazdy. Dzięki obserwacjom z różnych punktów udało się ustalić, że planetoida posiada system pierścieni, a nawet określić ich rozmiary.

System pierścieni Chariklo składa się z dwóch pierścieni wyraźnie od siebie odseparowanych. Pierścienie mają siedem i trzy kilometry grubości, a oddzielające je przerwa dziewięć kilometrów. Nie wiadomo jak powstały. Według jednej z hipotez mogły uformować się z materiału pozostałego po kolizji, natomiast wykształcenie się dwóch osobnych pierścienie to prawdopodobnie efekt oddziaływań małych księżyców. Potrzebne są zatem dalsze obserwacje Chariklo, aby potencjalnie istniejące księżyce wykryć.

Pierścienie nazwano nieoficjalnie Oiapoque oraz Chuí od dwóch rzek płynących na północnych i południowych granicach Brazylii. Oficjalne nazwy zostaną nadane przez Międzynarodową Unię Astronomiczną (IAU), przy uwzględnieniu reguł nazewnictwa obiektów niebieskich.

Więcej informacji:

Na ilustracji:
Artystyczna wizja przedstawiająca jak pierścienie wokół planetoidy Chariklo mogą wyglądać z powierzchni tego obiektu. Źródło: ESO/L. Calçada/Nick Risinger (skysurvey.org).



Reklama