Przejdź do treści

Odlano pierwsze segmenty zwierciadła głównego dla ELT

Sześć pierwszych heksagonalnych segmentów do głównego zwierciadła Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (ELT) zostało odlanych przez niemiecką firmę SCHOTT w fabryce w Mainz. Będą stanowić część 39-metrowego zwierciadła głównego ELT składającego się po ukończeniu z 798 elementów. ELT będzie największym teleskopem optycznym na świecie. Pierwsze światło uzyska w 2024 roku. Źródło: SCHOTT/ESO

Postępuje budowa Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (Extremely Large Telescope – ELT), który będzie mieć aż 39 metrów średnicy. Europejskie Obserwatorium Południowe (European South Observatory – ESO) poinformowało o odlaniu pierwszych kilku segmentów do zwierciadła głównego tego gigantycznego teleskopu przyszłości.

Ekstremalnie Wielki Teleskop będzie największym teleskopem optycznym w historii. Jego zwierciadło główne będzie kilkakrotnie przewyższać rozmiarami największe obecnie pracujące teleskopy. Jednak wykonanie tak gigantycznego lustra z jednego fragmentu szkła nie powiodłoby się. Zamiast tego przy dużych teleskopach stosuje się konstrukcję przypominającą plaster miodu – wiele sześciokątnych zwierciadeł, które są tak ułożone, aby pracować jako jedno wielkie lustro główne teleskopu.

Segmenty zwierciadła głównego ELT same w sobie nie są wcale małe. Mierzą 1,4 metra każdy, przy grubości zaledwie pięć centymetrów. Dla porównania, największy teleskop optyczny na terenie Polski na 0,9 metra średnicy. Łącznie zwierciadło główne teleskopu ELT będzie złożone z 798 heksagonalnych segmentów i będzie zbierać dziesiątki milionów razy więcej światła niż ludzkie oko.

Zwierciadło główne Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu będzie wykonane ze specjalnego materiału ceramicznego Zerodur©, który został opracowany w latach sześćdziesiątych dla teleskopów astronomicznych przez niemiecką firmę SCHOTT. I to ona właśnie jest wykonawcą segmentów dla zwierciadła głównego (M1), podobnie jak zwierciadła wtórnego (M2) i dwóch kolejnych (M3 i M4).

Zerodur jest materiałem o bardzo niewielkiej rozszerzalności cieplnej, czyli praktycznie nie odkształca się przy zmianach temperatury, a do tego jest odporny chemicznie i można go szlifować z dużą precyzją. Kontrakt na szlifowanie zwierciadeł przypadł natomiast francuskiej firmie Safran Reosc. Dokładność szlifowania wyniesie 15 nanometrów.

Na razie w fabryce SCHOTT w Moguncji odlano sześć pierwszych segmentów. Teraz czeka je jeszcze długi proces ochładzania i nadania właściwego kształtu. Pierwsze segmenty pozwolą inżynierom na sprawdzenie czy cały proces przebiega poprawnie i zoptymalizowanie go. Po uzyskaniu pełnej mocy produkcyjnej będzie odlewane jedno zwierciadło dziennie. W sumie trzeba ich wyprodukować ponad 900, gdyż oprócz 798 zamontowanych na teleskopie, ESO chce mieć także zapasowy zestaw 133 segmentów.

Teleskop ELT ma uzyskać pierwsze światło w 2024 roku. Powstaje na szczycie góry Cerro Armazones w Chile.

Więcej informacji:

 

Źródło: ESO

Opracowanie: Krzysztof Czart

Na zdjęciu: Sześć pierwszych heksagonalnych segmentów do głównego zwierciadła Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (ELT) zostało odlanych przez niemiecką firmę SCHOTT w fabryce w Mainz. Będą stanowić część 39-metrowego zwierciadła głównego ELT składającego się po ukończeniu z 798 elementów. ELT będzie największym teleskopem optycznym na świecie. Pierwsze światło uzyska w 2024 roku. Źródło: SCHOTT/ESO

Reklama