Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) poinformowało o podpisaniu umów dotyczących zaprojektowania dwóch spektrografów dla gigantycznego teleskopu E-ELT, który za kilka lat będzie największym teleskopem optycznym na świecie. W projektowaniu spektrografu HIRES wezmą udział polscy naukowcy i inżynierowie, koordynowani przez Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (E-ELT) ma rozpocząć obserwacje na początku przyszłej dekady. Ten gigant o średnicy zwierciadła 39 metrów przewyższy wszystkie obecnie dostępne na świecie teleskopy optyczne. ESO obecnie prowadzi początkowe etapy budowy teleskopu i planuje instrumenty naukowe dla niego. Cieszy informacja, że w pracach wezmą udział polscy naukowcy i inżynierowie. Przypomnijmy, że nasz kraj przystąpił do ESO w ubiegłym roku.
W komunikacie ESO, a także w osobnym komunikacie UMK, czytamy, iż naukowcy i inżynierowie z całego świata rozpoczęli opracowywanie specyfikacji dwóch nowych spektrografów, które staną się częściami zestawu narzędzi dla teleskopu E-ELT. Mają to być spektrograf wieloobiektowy Multi-Object Spectrograph (MOS) oraz spektrograf wysokiej rozdzielczości High Resolution Spectrograph (HIRES). W przypadku pierwszego instrumentu kontrakt na rozpoczęcie prac projektowych podpisano 18 marca 2016 r. pomiędzy ESO, a CNRS-INSU, czyli wiodącymi instytucjami w konsorcjum MOSAIC zrzeszającym placówki z 11 krajów. Kilka dni później, 22 marca 2016 r., zawarto umowę pomiędzy ESO, a włoskim instytutem INAF, który z kolei reprezentuje konsorcjum instytutów z 12 krajów, w tym polski Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Oba spektrografy będą się od siebie różnić i będą przeznaczone do innego rodzaju badań. MOS ma mieć dobrą rozdzielczość widmową i przestrzenną. Będzie wykorzystywany w badaniach dużych pól w zakresie widzialnym i w podczerwieni. HIRES będzie spektrografem wysokiej rozdzielczości przeznaczonym do badania pojedynczych obiektów. Będzie nim można np. badać atmosfery planet pozasłonecznych.
Polski udział w projekcie HIRES jest koordynowany przez Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK. Jak tłumaczy prof. dr hab. Andrzej Niedzielski z Centrum Astronomii UMK, obecna faza projektu (tzw. Faza A) polega na przygotowaniu dokumentacji technicznej i doprecyzowaniu celów naukowych. Polacy będę brać udział w pracach planistycznych w ramach Science Working Group. Na toruńskim Wydziale Fizyki są osoby zajmujące się budową urządzeń bardzo podobnych do grzebienia interferometrycznego - elementu używanego w spektrografach wysokiej klasy jako przyrząd kalibracyjny w długościach fali. Prof. Niedzielski ma nadzieję, że w późniejszych etapach projektu toruńscy fizycy zajmą się budową tego typu elementów dla spektrografu HIRES.
Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (E-ELT) ma rozpocząć obserwacje na początku przyszłej dekady. Ten gigant o średnicy zwierciadła 39 metrów przewyższy wszystkie obecnie dostępne na świecie teleskopy optyczne. ESO obecnie prowadzi początkowe etapy budowy teleskopu i planuje instrumenty naukowe dla niego. Cieszy informacja, że w pracach wezmą udział polscy naukowcy i inżynierowie. Przypomnijmy, że nasz kraj przystąpił do ESO w ubiegłym roku.
W komunikacie ESO, a także w osobnym komunikacie UMK, czytamy, iż naukowcy i inżynierowie z całego świata rozpoczęli opracowywanie specyfikacji dwóch nowych spektrografów, które staną się częściami zestawu narzędzi dla teleskopu E-ELT. Mają to być spektrograf wieloobiektowy Multi-Object Spectrograph (MOS) oraz spektrograf wysokiej rozdzielczości High Resolution Spectrograph (HIRES). W przypadku pierwszego instrumentu kontrakt na rozpoczęcie prac projektowych podpisano 18 marca 2016 r. pomiędzy ESO, a CNRS-INSU, czyli wiodącymi instytucjami w konsorcjum MOSAIC zrzeszającym placówki z 11 krajów. Kilka dni później, 22 marca 2016 r., zawarto umowę pomiędzy ESO, a włoskim instytutem INAF, który z kolei reprezentuje konsorcjum instytutów z 12 krajów, w tym polski Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Oba spektrografy będą się od siebie różnić i będą przeznaczone do innego rodzaju badań. MOS ma mieć dobrą rozdzielczość widmową i przestrzenną. Będzie wykorzystywany w badaniach dużych pól w zakresie widzialnym i w podczerwieni. HIRES będzie spektrografem wysokiej rozdzielczości przeznaczonym do badania pojedynczych obiektów. Będzie nim można np. badać atmosfery planet pozasłonecznych.
Polski udział w projekcie HIRES jest koordynowany przez Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK. Jak tłumaczy prof. dr hab. Andrzej Niedzielski z Centrum Astronomii UMK, obecna faza projektu (tzw. Faza A) polega na przygotowaniu dokumentacji technicznej i doprecyzowaniu celów naukowych. Polacy będę brać udział w pracach planistycznych w ramach Science Working Group. Na toruńskim Wydziale Fizyki są osoby zajmujące się budową urządzeń bardzo podobnych do grzebienia interferometrycznego - elementu używanego w spektrografach wysokiej klasy jako przyrząd kalibracyjny w długościach fali. Prof. Niedzielski ma nadzieję, że w późniejszych etapach projektu toruńscy fizycy zajmą się budową tego typu elementów dla spektrografu HIRES.
Więcej informacji:
Na ilustracji:
Wizualizacja 39-metrowego teleskopu E-ELT, który jest budowany przez Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO).
