Mieszkańcy Arizony nie mogą narzekać na brak dobrych miejsc do prowadzenia obserwacji astronomicznych. W zeszły weekend uroczyście otwarto kolejny, piąty już park ciemnego nieba w tym amerykańskim stanie.
Arizona jest jednym z miejsc o największej koncentracji obszarów ochrony nocnego krajobrazu na świecie. Oprócz pięcu parków ciemnego nieba funkcjonują tam cztery społeczności ciemnego nieba, tj. miejscowości, w których wprowadzono specjalny program modernizacji oświetlenia, minimalizujący skutki zanieczyszczenia sztucznym światłem. Pierwszą taką miejscowością w Arizonie i jedną z pierwszych na świecie było Flagstaff, które status międzynarodowej społeczności ciemnego nieba uzyskało w 2001 r. Miasto jest siedzibą słynnego Obserwatorium Lowella, w którym odkryto m.in. Plutona. Kolejne obszary ochrony nocnego krajobrazu w Arizonie zaczęto otwierać kilkanaście lat później.
Najnowszy park ciemnego nieba powstał na terenie parku stanowego Kartchner Caverns, zlokalizowanego w południowej części stanu. Zajmuje powierzchnię 3 km2, znaną głównie z występujących tu jaskiń. Park położony jest w Górach Whetstone, na wysokości ponad 1000 m n.p.m. Oprócz zwiedzania jaskiń, na turystów czekają wyznaczone górskie i leśne szlaki. Park częściowo obejmuję swoim zasięgiem pustkowia pustyni Chihuahuan.
Początki związane z prowadzeniem ochrony przyrody na terenie obecnego parku sięgają 1974 r. Wówczas dwójka grotołazów przypadkowo odkryła jaskinie na prywatnym terenie państwa Kartchner (park otrzymał nazwę od ich nazwiska). W następnych latach zaczęto przeprowadzać ekspertyzy naukowe, by w 1988 r. objąc cały odkryty teren ochroną stanową. Wraz z utworzeniem parku stanowego rozpoczęto program dostosowania jaskiń i pozostałych terenów do dyspozycji turystów. Inwestycje pochłonęły łącznie 28 mln dolarów. Park otwarto dla turystów w 1999 r., a kilka lat poózniej udostepniono najniżej położone jaskinie.
Od 2011 r. na terenie parku odbywają się pokazy astronomiczne, prowadzone glównie przez członków Huachuca Astronomy Club. Niebo nad parkiem charakteryzuje się dobrą jakością pod względem prowadzenia obserwacji. Mimo niedalekiej odległości od ponad milionowej aglomeracji Tucson-Nogales, większość zanieczyszczenia świetlnego emitowanego przez nią jest blokowana przez Góry Whetstone. Dzięki tej naturalnej barierze średnia jasności nocnego nieba nad parkiem wynosi 21,3 mag/arcsec2 (pomiary prowadzone za pomocą miernika SQM).
Jaskinie stanowią główną atrakcję parku, czego dowodem jest zdobycie nagrody na najlepsze jaskinie w kraju, przyznaną przez gazetę USA Today. Personel parku wraz z okolicznymi ogranizacjami nie spoczywa jednak na laurach i w ramach dywersyfikacji produktu turystycznego oraz w trosce o zachowanie naturalnie ciemnego nieba rozpoczął starania o zorganizowaną formę ochrony nocnego krajobrazu. Liczne wydarzenia propagandowo-edukacyjne z zakresu astronomii i wiedzy o zanieczyszczeniu świetlnym idą w parze z modernizacją oświetlenia zewnętrznego. Źródła sztucznego światła na terenie parku w 99% wymienione zostały na spełniające wymogi. Dodakowo, w okolicznych miastach Sierra Vista, Benson oraz w hrabstwie Cochise prowadzone są starania z ramienia Huachuca Astronomy Club o wprowadzenie podobnych ograniczeń w emisji sztucznego światła w nocy.
Starania personelu parku oraz zaprzyjaźnionych organizacji zostały docenione przez Międzynarodowy Związek Ciemnego Nieba (IDA), który przyznał parkowi Srebrną Odznakę oraz certyfikat międzynarodowego parku ciemnego nieba. Park Kartchner Caverns dołączył więc do kilkudziesięciu innych obszarów ochrony ciemnego nieba rozsianych niemal po całym świecie.
Więcej informacji:
- Lights Go Out at Kartchner Caverns, Newest Dark-Sky Park
- Wniosek o utworzenie parku
- Strona internetowa parku
- Interaktywna mapa z parkami ciemnego nieba
Źródło: AZPM/IDA
Na ilustracji: Droga Mleczna nad Parkiem Kartchner Caverns. Źródło: Astronomers of Verde Valley
