Przejdź do treści

Skrzydła motyla na zdjęciu z Teleskopu Hubble’a

Agencje kosmiczne ESA i NASA zaprezentowały nowe zdjęcie mgławicy planetarnej przypominającej skrzydła motyla i mającej bardzo symetryczny kształt. Obiekt ma kilka nazw, m.in. Mgławica Bliźniaczy Dżet, Mgławica Skrzydła Motyla, a także Mgławica Motyl Minkowskiego, od nazwiska astronoma, który ją odkrył w połowie XX wieku.

Oficjalne katalogowe oznaczenie mgławicy to PN M2-9. Litery PN wskazują na mgławicę planetarną, z kolei litera M na nazwisko Rudopha Minkowskiego, który był amerykańskim astronomem niemieckiego pochodzenia, z rodziny o korzeniach polsko-żydowskich. To właśnie Minkowski odkrył tę mgławicę w 1947 roku. Oprócz oznaczenia katalogowego obiekt obiekt określa się też różnymi nazwami słownymi: Mgławica Bliźniaczy Dżet (Twin Jet Nebula), Motyl Minkowskiego, Mgławica Skrzydła Motyla albo Mgławica Motyl.

PN M2-9 nie jest zwykła mgławicą planetarną, ale jej wersją dwubiegunową. "podstawowa" wersja mgławicy planetarnej ma w swoim wnętrzu jedną gwiazdę, a dwubiegunowa posiada układ podwójny gwiazd. W tym przypadku jedna z gwiazd ma masę od 0,6 do 1,0 masy Słońca, a druga od 1,0 do 1,4 masy Słońca. Gwiazdy obiegają się o 100 lat.

Wiek mgławicy oceniony z obserwowanego tempa jej ekspansji to 1200 lat. Mgławica powstała gdy masywniejsza z gwiazd osiągnęła jeden z końcowych etapów swojej ewolucji i wyrzuciła w przestrzeń dookoła swoje zewnętrzne warstwy. Jej towarzyszka jest jeszcze bardziej wyewoluowana - to biały karzeł.

Charakterystyczny kształt skrzydeł jest najprawdopodobniej spowodowany ruchem gwiazd wokół siebie. Naukowcy przypuszczają, że biały karzeł w trakcie ruchu po orbicie wokół masywniejszej gwiazdy powoduje rozdzielenie wyrzuconego gazu. Gdyby białego karła nie było, to gaz zapewne rozchodziłby się równomiernie we wszystkich kierunkach. Jednak kwestia czy wszystkie mgławice dwubiegunowe mają w swoich wnętrzach układy podwójne swoich wnętrzach, ciągle jeszcze nie jest rozstrzygnięta.

Biały karzeł pełni tez inną rolę. Nie tylko wywiera wpływ na kształt mgławicy, ale na dodatek sam kradnie gaz od swojej towarzyszki, powodując wytworzenie się dużego dysku materii. Dysk rozciąga się na odległość 15 razy większą niż dystans Plutona od Słońca, ale w skali kosmicznej to nadal niewielkie rozmiary, zbyt małe aby zobaczyć go na prezentowanym zdjęciu.

Mierząc tempo ekspansji mgławicy, naukowcy określili jej wiek na 1200 lat.

Fotografia została opracowana z danych zebranych Kosmiczny Teleskop Hubble’a. Wytypowano je w ramach konkursu Hubble’s Hidden Treasures (Ukryte Skarby Hubble’a).

Więcej informacji:
Źródło: ESA / NASA

Na zdjęciu:
Mgławica planetarna PN M2-9 sfotografowana przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a. Źródło: ESA/Hubble & NASA. Acknowledgement: Judy Schmidt.

Reklama