Przejdź do treści
Dodane przez czart - 18 lip 2019

Pierwszy na Księżycu - Neil Armstrong (1930-2012)

 

Neil A. Armstrong – pierwszy człowiek na Srebrnym Globie. Stał się symbolem rozwoju XX wieku, w którym ludzkość po raz pierwszy oderwała się od Ziemi i rozpoczęła podbój przestrzeni kosmicznej.

 

Neil Armstrong w skafandrze kosmicznym

Neil Armstrong w skafandrze kosmicznym. Zdjęcie wykonane w 1969 r. Fot.: NASA.

 

Neil Armstrong

Astronauta urodził się 5 sierpnia 1930 r. w małej miejscowości w stanie Ohio. Już od dziecka wykazywał zainteresowanie maszynami latającymi. Licencję pilota odebrał w wieku 16 lat, zanim jeszcze uzyskał prawo jazdy.

 

Armstrong miał duże doświadczenie lotnicze jeszcze zanim został wybrany do drugiej grupy astronautów NASA. Podczas wojny w Korei wykonał 78 lotów jako pilot Marynarki Wojennej. Został wybrany również do nigdy niesfinalizowanego, wojskowego programu lotów kosmicznych X-20 Dynasoar oraz Man In Space Soonest. Odbył za to siedem lotów eksperymentalnym samolotem X-15, podczas których uzyskał maksymalną wysokość ponad 63 km i prędkość 5,74 macha.

 

Pierwszy lot na orbitę

Na orbitę okołoziemską udał się po raz pierwszy w 1966 r. podczas misji Gemini VIII, wraz z Davidem Scottem. Był to bardzo dramatyczny lot, w którym zdolności Armstronga doprowadziły do bezpiecznego zakończenia misji. Astronauci dokonali pierwszego w historii cumowania obiektów na orbicie: statek Gemini połączył się z obiektem testowym o nazwie Agena Docking Target Vehicle. Tuż po cumowaniu nastąpiła awaria jednego z silniczków korekcyjnych i połączone pojazdy wpadły w niekontrolowaną rotację, sięgającą nawet jednego obrotu na sekundę. Była to groźna sytuacja, gdyż astronauci mogli doświadczać zaburzeń widzenia i istniało ryzyko utraty świadomości. Armstrong przeszedł na sterowanie ręczne, odłączył pojazd Gemini od ADTV i ustabilizował statek, ratując misję dzięki wykorzystaniu silników manewrowych służących do schodzenia z orbity. Kierownictwo zadecydowało o przyśpieszonym powrocie na Ziemię i kapsuła wylądowała po 10 godzinach i 41 minutach lotu.

 

Po zakończeniu programu Gemini, Armstrong, podobnie jak inni ówcześni astronauci NASA, rozpoczął pracę przy różnych aspektach programu księżycowego. W tym programie testowano m. in. tryby lądowania na Księżycu, korzystając z pojazdów o nazwach Lunar Landing Research Vehicle (LLRV) oraz Lunar Landing Training Vehicle (LLTV). Symulowały one warunki księżycowej grawitacji, pozwalając w ten sposób na trening i zaznajomienie się z charakterystyką lotu w pobliżu Srebrnego Globu. Armstrong dokonał serii lotów na obu pojazdach. Podczas lotu treningowego na LLTV, który odbył się 6 maja 1968 r., astronauta otarł się o śmierć – pilotowany przez niego pojazd zaczął się niebezpiecznie przechylać i Armstrong był zmuszony katapultować się na niskiej wysokości. Późniejsze analizy wykazały, że jeśli Armstrong zareagowałby zaledwie 0,5 sekundy później, prawdopodobnie jego spadochron nie otworzyłby się w pełni, a astronauta uderzyłby w betonową powierzchnię stanowiska testowego. Tymczasem jego jedynym obrażeniem było ugryzienie się w język!

 

Nie wszyscy wiedzą, że to wcale nie Neil Armstrong miał stanąć jako pierwszy człowiek na powierzchni Księżyca. Do roli dowódcy misji Apollo 11 wybrano pierwotnie Franka Bormana, weterana misji Gemini VII oraz Apollo 8. Bormanowi wystarczyło jednak dowodzenie pierwszym lotem ludzi na orbitę Księżyca. O wyborze Armstronga zadecydowało jeszcze zachowanie zimnej krwi podczas lotu Gemini VIII, a także dwie katastrofy: wypadek samolotu z Charlesem Bassettem oraz Elliottem See (obaj zginęli) oraz pożar kapsuły Apollo 1 (zginęli: Gus Grissom, Edward White oraz Roger Chaffee) – śmierć piątki astronautów wpłynęła na rotację przydziałów do lotów. Ostateczna decyzja w sprawie składu załogi misji Apollo 11 zapadła w marcu 1969 r.

 

Neil Armstrong pracujący przy Lunar Module (Apollo 11)

Neil Armstrong na powierzchni Księżyca, pracujący przy lądowniku księżycowym (Lunar Module) w trakcie misji Apollo 11. Fot.: NASA.

 

Lot Apollo 11

Historyczny lot Apollo 11 rozpoczął się 16 lipca 1969 r. Cztery dni później lądownik Eagle wylądował na Morzu Spokoju. Na pokładzie znajdował się Neil Armstrong i pilot lądownika Edwin „Buzz” Aldrin. Udane lądowanie nastąpiło 20 lipca 1969 r., o godzinie 22.17 CEST. Spacer astronautów odbył się 21 lipca w nocy, w jego trakcie Armstrong postawił pierwszy krok na Księżycu (o godzinie 04.56 CEST). Wtedy też wypowiedział pamiętne słowa, które usłyszały setki milionów ludzi na całym świecie. „To mały krok dla człowieka, ale wielki krok dla ludzkości”. Zdanie wypowiedziane przez Armstronga stało się jednym z określeń postępu naukowo--technicznego, jaki dokonał się w XX w.

 

Miejsce lądowania Apollo 11 sfotografowane w 2012 r. przez sondę Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO)

 

Miejsce lądowania Apollo 11 sfotografowane z orbity okołoksiężycowej przez sondę Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO) z wysokości 24 km. Zdjęcie zostało opublikowane przez NASA 7 marca 2012 r. Widać na nim m.in. ścieżki wydeptane przez astronautów w 1969 r. Oznaczenia: LM – Lunar Module, LRRR – Laser Ranging RetroReflector, PSEP – Passive Seismic Experiment Package. Źródło: NASA.

 

Neil Armstrong po powrocie z Księżyca

Misja Apollo 11 była drugą i ostatnią wyprawą astronauty poza Ziemię. Pomiędzy 1969 a 1971 rokiem Armstrong zajmował wysokie stanowisko w kierownictwie NASA, pracując w Waszyngtonie. Od 1971 do 1979 r. pełnił funkcję profesora inżynierii aeronautycznej na Uniwersytecie Cincinnati. Od 1971 r. działał również aktywnie w sektorze prywatnym, będąc przedstawicielem wielu amerykańskich firm technologicznych.

 

W 1986 r. Armstrong pełnił ważną rolę jako członek komisji Rogersa, badającej okoliczności katastrofy wahadłowca Challenger. W 2010 r. wypowiadał się w Kongresie Stanów Zjednoczonych odnośnie kończącego się programu wahadłowców, anulowania księżycowego programu Constellation oraz ogólnie o rozwoju światowej astronautyki i pozycji Stanów Zjednoczonych w sektorze kosmicznym.

 

Zmarł 25 sierpnia 2012 r. w wieku 82 lat. Do końca pozostał osobą skromną, unikającą rozgłosu. Patrząc na jego bogatą biografię, trudno nie zadać sobie pytania, jak wiele jest w stanie osiągnąć człowiek w ciągu jednego życia. Na zawsze pozostanie inspiracją dla wielu.

 

Na przełomie lat 60. i 70. na powierzchni Księżyca stanęło 12 mężczyzn. Żyje już tylko czterech z nich.

 

 


Autor: Maciej Mickiewicz

 

Tekst ukazał się drukiem w "Uranii" nr 5/2012. W wersji online wprowadziliśmy drobne poprawki redakcyjne dostosowujące do działu, w którym jest prezentowany. Wersję online opublikowano 18.07.2019 r.