Przejdź do treści

Ochrona ciemnego nieba - organizacje

International Dark-Sky Association (IDA - Międzynarodowy Związek Ciemnego Nieba) jest organizacją, która formalnie powstała w 1988 r. z inicjatywy dwóch astronomów Dawida Crawforda oraz Timothy Huntera jako instytucja non-profit z siedzibą w Stanach Zjednoczonych. Stała się na przestrzeni lat czołową organizacją na świecie działającą w zakresie walki z zanieczyszczeniem świetlnym. Obecnie zatrudnia ponad 11 tysięcy osób na całym świecie i posiada swoje biura w wielu krajach. Jej główną misją jest propagowanie postaw zmierzających do minimalizacji skutków zanieczyszczenia świetlnego poprzez wydawanie broszur, własnego kwartalnika, zaleceń dotyczących stosowanego rodzaju oświetlenia, a także poprzez organizacje konferencji poświęconych problematyce zanieczyszczenia świetlnego. Jednym z głównych punktów działalności IDA jest również ustanawianie międzynarodowych obszarów ciemnego nieba, w skład których wchodzą parki (20), rezerwaty (9) oraz osiem tzw. społeczności (z ang. international dark-sky communities). Dodatkowo organizacja corocznie przyznaje szereg nagród, w tym Galileo Award dla osób z Europy walczących z zanieczyszczeniem świetlnym.

 

Logo IDA

Ryc. 1. Logo IDA

 

Royal Astronomical Society of Canada (RASC – Kanadyjskie Królewskie Towarzystwo Astronomiczne)

Decyzje dotyczące przyznawania oficjalnego miana parku lub rezerwatu ciemnego nieba w Kanadzie podejmują władze RASC (do 2014 r. taki status uzyskało 19 kanadyjskich obszarów). Sama problematyka koordynacji działań w  zakresie minimalizacji skutków zanieczyszczenia świetlnego pojawiła się w łonie tej organizacji oficjalnie w 1991 r. Powołano wtedy do życia Light-Pollution Abatement Committee, będącą komórką RASC odpowiedzialną za aktywność w zakresie walki z zanieczyszczeniem świetlnym. Do jej głównych zadań należy zwiększanie świadomości wśród społeczeństwa i polityków, dotyczącej negatywnych skutków nadmiernego i nieefektywnego oświetlenia ulicznego, a także nakłanianie organizacji pozarządowych oraz jednostek samorządowych do działań w tym zakresie. Organizacja przydziela również nagrody o nazwie Certificate of Merit, wręczane organizacjom biznesowym, pozarządowym i pozostałym jednostkom organizacyjnym wyjątkowo aktywnym w procesie zmniejszania oddziaływania zanieczyszczenia świetlnego na środowisko przyrodnicze. Do tej pory nagrodzono dziewięć podmiotów w tym cztery miasta (Abbotsword, Calgary, Oshawa, Richmond Hill), oraz dwie wspólnie nagrodzone firmy z branży trasportowo-usługowej z miast Calgary oraz Edmonton. Było to następstwem wprowadzenia proekologicznej polityki oświetleniowej polegającej m.in. na modernizacji opraw lampowych na bardziej wydajne, posiadające czasowe wyłączniki. Spośród wspomnianych dziewięciu podmiotów były również trzy obszary ochrony przyrody (Cypress Hills, Elk Island, Park Narodowy Point Pelee) oraz jedno obserwatorium astronomiczne (Mont Megantic) nagrodzone za wysiłki w ustanawianiu na ich terenach obszarów ochrony nocnego nieba.

 

Logo RASC

Ryc. 2. Logo RASC

 

Program Ciemne Niebo

Założycielem Programu Ciemne Niebo było Stowarzyszenie Polaris – OPP z siedzibą w Sopotni Wielkiej na Żywiecczyźnie. Program utworzony został w 2004 r., ale działania zmierzające do minimalizacji skutków zanieczyszczenia świetlnego były prowadzone przez członków Stowarzyszenia na długo przez oficjalnym utworzeniem Programu. Głównym celem organizacji jest upowszechnianie problematyki świadomego gospodarowania sztucznym światłem. Instytucja udziela informacji i wszelkiej pomocy osobom indywidualnym i innym podmiotom chcącym chronić nocne niebo przed utratą ciemności. Dodatkowo program Ciemne Niebo czyni starania w celu ustanawiania w Polsce obszarów ochrony ciemnego nieba. Obecnie funkcjonują 4 takie obszary figurujące w oficjalnej bazie programu: CN-001 - Sopotnia Wielka, CN-002 - Palowice, CN-003 – Izdebski Park Ciemnego Nieba, CN-004 – Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady, CN-005 – Izdebska Ostoja Ciemnego Nieba (w realizacji).

 

Logo Programu Ciemne Niebo

Ryc. 3. Logo Programu Ciemne Niebo

 

Innymi organizacjami zajmującymi się walką z zanieczyszczeniem świetlnym są: włoskie CieloBuio, hiszpańska Stralight Initiativ, brytyjska Campaign for Dar Skies oraz francuska Association National pour la Protection du Ciel Environmental et Nocturne (ANPCEN).

 

Grzegorz Iwanicki

 

Źródła ilustracji:

Ryc. 1. (http://www.lochnessproductions.com/shows/ida/ltd.html)

Ryc. 2. (http://www.rasc.ca/rasc-programs)

Ryc. 3. (http://www.ciemneniebo.pl/pl/o-programie)