Gry planszowe są pojęciem o wiele głębszym, niż może się to wydawać na pierwszy rzut oka. Wiele osób myśląc o nich ma wciąż przed oczami obrazy monopolu lub chińczyka, nie zdając sobie sprawy z tego, jak wielką rewolucję przeszło całe hobby. Owszem, wspomniane tytuły wciąż szybko znikają ze sklepowych półek, na których pojawiają się w coraz to różniejszych i bardziej pomysłowych wcieleniach. Jednak nowoczesne gry planszowe to tak naprawdę cała gama różnych produktów, od tych przeznaczonych dla dzieci po rozbudowane gry wojenne i strategiczne. W tym krótkim przewodniku postaram się przybliżyć kilka najpopularniejszych rodzajów planszówek, których nazwy często mówią więcej, niż dziesiątki słów.
Eurogry
Nazywane są też czasami grami w stylu niemieckim. Charakteryzują się na ogół niedużą interakcją między graczami, która jeśli występuje odbywa się niebezpośrednio – w postaci rywalizacji o surowce i pola na planszy, nie wzajemnych ataków. Również losowość jest w nich często ograniczona, a powodzenie przyjętej strategii zależy od decyzji gracza, a nie szczęścia. W tego typu planszówkach temat odgrywa na ogół rolę drugorzędną, a główną osią zabawy jest jej mechanika połączona ze stosunkowo prostymi zasadami. Zalicza się do nich na przykład Puerto Rico czy Tikala.
Ameritrashe
Planszówki tego typu, jak wskazuje sama nazwa, kojarzone są ze Stanami Zjednoczonymi. Bardzo dużą rolę odgrywają w nich temat oraz klimat, często pojawiają się różni bohaterowie, frakcje oraz ich indywidualne zdolności. Nierzadko o wielu elementach zabawy decyduje los w postaci kości czy kart. Reguły ameritrashów miewają na ogół sporo wyjątków i sytuacji szczególnych, przez co są to gry o wyższym progu wejścia niż te typu euro. Wśród przykładów można wymienić między innymi Battlestara Galacticę, Starcrafta czy Zakazane Gwiazdy.
Hybrydy
Wraz z rozwojem gier granice między nimi coraz częściej się zacierają. Projektanci niejednokrotnie decydują się na podkreślenie tematu w grach euro, czy też na dodanie im losowości. Podobnie znane z europejskich planszówek mechaniki można co jakiś czas znaleźć w mocno tematycznych tytułach. Coraz więcej osób odrzuca więc ten klasyczny podział lub wprowadza do niego kategorię hybryd łączących cechy obu typów. Przykładem może być tutaj Mage Knight bądź Cyklady.
Bardzo wielu graczy woli jednak określać planszówki według ich przeznaczenia i typu rozgrywki, niż ograniczać się do przytoczonego wyżej podziału. Dlatego też na wielu forach i konwentach mowa jest o grach dla dzieci, rodzinnych, imprezowych, ekonomicznych, bitewnych, wojennych...
Gry dla dzieci
Tutaj sprawa jest jasna, są to tytuły odpowiednie dla najmłodszych. Często zawierają jakiś element edukacyjny, mają proste i zrozumiałe zasady. Coś w sam raz, by planszówki towarzyszyły pociechom od ich najmłodszych lat.
Gry rodzinne
To rodzaj uniwersalnych planszówek, które mają bawić jak najszersze grono odbiorców. Odnajdą się przy nich zarówno młodsi jak i starsi, początkujący oraz doświadczeni gracze. To pozycje dla wszystkich, które powinny sprawdzić się niemal z każdym. Zaliczyć można do nich tytuły takie jak: Carcassonne, Wsiąść do pociągu, Kakao czy Wybuchowa mieszanka.
Gry imprezowe
Jak sama nazwa wskazuje, są to tytuły, które śmiało można zabrać na spotkanie ze znajomymi. To proste, intuicyjne gry, wymagające zręczności, spostrzegawczości, wiedzy lub szybkiego kojarzenia. Ich głównym celem jest dobra zabawa, nierzadko połączona z salwami śmiechu. Są na ogół niedrogie i poręczne. Zaliczają się do nich na przykład: Time's Up!, Tajniacy, Dobble, Jungle Speed czy Hexx.
Gry ekonomiczne
To już kategoria poważniejszych tytułów, w których pierwsze skrzypce odgrywa zarządzanie zasobami, rozwijanie produkcji, handel i wykorzystywanie dóbr. Często pozycje tego typu starają się symulować jakąś cześć rynku lub gospodarki. To na przykład: Pola Arle, Terraformacja Marsa, Puerto Rico czy Race lub Roll for the Galaxy.
Gry kooperacyjne
Planszówki i karcianki, w których wszyscy gracze wspólnie dążą do jednego celu. Występuje w nich pozytywna interakcja, a mechanika i tematyka często zachęcają graczy do wzajemnego pomagania sobie i wspólnego decydowania o strategii. Zalicza się do nich np. Robinson Crusoe: Przygoda na przeklętej wyspie.
Gry bitewne i wojenne
Oba te rodzaje znajdują się trochę na obrzeżu planszówek. Pierwsze (jak np. X-Wing) związane są na ogół z elementem kolekcjonerskim (figurki) i rywalizacją turniejową. Pozwalają na tworzenie własnych armii, a graczom kojarzą się często z kośćmi i miarkami. Nie potrzebują planszy, jednak niekiedy wykorzystują różnego rodzaju tematyczne maty. Gry wojenne skupiają się na różnych aspektach starć – całych wojnach, kampaniach lub bitwach. Często pozwalają na samodzielną zabawę. Ich cechami charakterystycznymi są możliwie wierne odzwierciedlanie realiów konfliktów oraz symbolizujące oddziały i jednostki żetony. Niektóre gry wojenne, jak na przykład Space Empires: 4x, przenoszą starcia w realia science fiction.
Autor: Wiktor Szafranowicz
Eurogry
Nazywane są też czasami grami w stylu niemieckim. Charakteryzują się na ogół niedużą interakcją między graczami, która jeśli występuje odbywa się niebezpośrednio – w postaci rywalizacji o surowce i pola na planszy, nie wzajemnych ataków. Również losowość jest w nich często ograniczona, a powodzenie przyjętej strategii zależy od decyzji gracza, a nie szczęścia. W tego typu planszówkach temat odgrywa na ogół rolę drugorzędną, a główną osią zabawy jest jej mechanika połączona ze stosunkowo prostymi zasadami. Zalicza się do nich na przykład Puerto Rico czy Tikala.
Ameritrashe
Planszówki tego typu, jak wskazuje sama nazwa, kojarzone są ze Stanami Zjednoczonymi. Bardzo dużą rolę odgrywają w nich temat oraz klimat, często pojawiają się różni bohaterowie, frakcje oraz ich indywidualne zdolności. Nierzadko o wielu elementach zabawy decyduje los w postaci kości czy kart. Reguły ameritrashów miewają na ogół sporo wyjątków i sytuacji szczególnych, przez co są to gry o wyższym progu wejścia niż te typu euro. Wśród przykładów można wymienić między innymi Battlestara Galacticę, Starcrafta czy Zakazane Gwiazdy.
Hybrydy
Wraz z rozwojem gier granice między nimi coraz częściej się zacierają. Projektanci niejednokrotnie decydują się na podkreślenie tematu w grach euro, czy też na dodanie im losowości. Podobnie znane z europejskich planszówek mechaniki można co jakiś czas znaleźć w mocno tematycznych tytułach. Coraz więcej osób odrzuca więc ten klasyczny podział lub wprowadza do niego kategorię hybryd łączących cechy obu typów. Przykładem może być tutaj Mage Knight bądź Cyklady.
Bardzo wielu graczy woli jednak określać planszówki według ich przeznaczenia i typu rozgrywki, niż ograniczać się do przytoczonego wyżej podziału. Dlatego też na wielu forach i konwentach mowa jest o grach dla dzieci, rodzinnych, imprezowych, ekonomicznych, bitewnych, wojennych...
Gry dla dzieci
Tutaj sprawa jest jasna, są to tytuły odpowiednie dla najmłodszych. Często zawierają jakiś element edukacyjny, mają proste i zrozumiałe zasady. Coś w sam raz, by planszówki towarzyszyły pociechom od ich najmłodszych lat.
Gry rodzinne
To rodzaj uniwersalnych planszówek, które mają bawić jak najszersze grono odbiorców. Odnajdą się przy nich zarówno młodsi jak i starsi, początkujący oraz doświadczeni gracze. To pozycje dla wszystkich, które powinny sprawdzić się niemal z każdym. Zaliczyć można do nich tytuły takie jak: Carcassonne, Wsiąść do pociągu, Kakao czy Wybuchowa mieszanka.
Gry imprezowe
Jak sama nazwa wskazuje, są to tytuły, które śmiało można zabrać na spotkanie ze znajomymi. To proste, intuicyjne gry, wymagające zręczności, spostrzegawczości, wiedzy lub szybkiego kojarzenia. Ich głównym celem jest dobra zabawa, nierzadko połączona z salwami śmiechu. Są na ogół niedrogie i poręczne. Zaliczają się do nich na przykład: Time's Up!, Tajniacy, Dobble, Jungle Speed czy Hexx.
Gry ekonomiczne
To już kategoria poważniejszych tytułów, w których pierwsze skrzypce odgrywa zarządzanie zasobami, rozwijanie produkcji, handel i wykorzystywanie dóbr. Często pozycje tego typu starają się symulować jakąś cześć rynku lub gospodarki. To na przykład: Pola Arle, Terraformacja Marsa, Puerto Rico czy Race lub Roll for the Galaxy.
Gry kooperacyjne
Planszówki i karcianki, w których wszyscy gracze wspólnie dążą do jednego celu. Występuje w nich pozytywna interakcja, a mechanika i tematyka często zachęcają graczy do wzajemnego pomagania sobie i wspólnego decydowania o strategii. Zalicza się do nich np. Robinson Crusoe: Przygoda na przeklętej wyspie.
Gry bitewne i wojenne
Oba te rodzaje znajdują się trochę na obrzeżu planszówek. Pierwsze (jak np. X-Wing) związane są na ogół z elementem kolekcjonerskim (figurki) i rywalizacją turniejową. Pozwalają na tworzenie własnych armii, a graczom kojarzą się często z kośćmi i miarkami. Nie potrzebują planszy, jednak niekiedy wykorzystują różnego rodzaju tematyczne maty. Gry wojenne skupiają się na różnych aspektach starć – całych wojnach, kampaniach lub bitwach. Często pozwalają na samodzielną zabawę. Ich cechami charakterystycznymi są możliwie wierne odzwierciedlanie realiów konfliktów oraz symbolizujące oddziały i jednostki żetony. Niektóre gry wojenne, jak na przykład Space Empires: 4x, przenoszą starcia w realia science fiction.
Autor: Wiktor Szafranowicz