Przejdź do treści
Ranger 3

Jedna z serii amerykańskich sond kosmicznych Ranger. Planowane było zderzenie tej sondy z powierzchnią Księżyca jednak w wyniku serii usterek cel ten nie powiódł się. Oprócz tego Ranger 3 stanowił test urządzeń i czujników, które miały znaleźć zastosowanie w przyszłych misjach księżycowych i międzyplanetarnych. Na jego pokładzie znajdowały się m.in. sejsmometr, detektor promieniowania gamma i wysokościomierz radarowy.
Celem misji było zderzenie z powierzchnią ziemskiego satelity. Poza tym zaplanowane było odłączenie się kapsuły z sejsmometrem, który miał przesłać dane o ewentualnej aktywności sejsmicznej Księżyca. Podczas lotu Ranger 3 miał również skompletować dane dotyczące promieniowania i odbijania się fal radiowych od srebrnego globu oraz wysłać zdjęcia jego powierzchni na 10 minut przed planowanych uderzeniem.
Ranger 3 rozpoczął swoją misję 26 stycznia 1962 roku z przylądka Canaveral na Florydzie na pokładzie rakiety nośnej Atlas Agena B. W systemie kierowania rakiety doszło jednak do awarii, w wyniku której sonda otrzymała o 2% za dużą prędkość. Konsekwencją innych błędnych komend było obrócenie sondy w złym kierunku, w wyniku czego jej anteny straciły kontakt z Ziemią i manewr korekty trajektorii lotu stał się niemożliwy do wykonania. W obwodach sondy pojawił się również błędny sygnał, który uniemożliwił wysłanie planowanych zdjęć. Dane o promieniowaniu gamma wysyłane były jeszcze przez 40 godzin, jednak 28 stycznia sonda minęła Księżyc w odległości prawie 37 tys. km i weszła na orbitę okołosłoneczną. Od tamtej pory nie otrzymano od niej żadnych nowych informacji.


Ranger 4

Kolejna po Ranger 3 sonda amerykańskiej serii Ranger przeznaczona do badania powierzchni Księżyca. Zapisała się w historii jako pierwszy amerykański obiekt kosmiczny, który dotarł do innego ciała niebieskiego.
 Podobnie jak jej poprzedniczka również sonda Ranger 4 miała zderzyć się z powierzchnią srebrnego globu ale 10 minut wcześniej przesłać zdjęcia jego powierzchni. Na swoim pokładzie zawierała ten sam sprzęt techniczny co Ranger 3 czyli sejsmograf, detektor promieniowania gamma, wysokościomierz radarowy i kamerę telewizyjną.
Sejsmograf miał odłączyć się od sondy przed zderzeniem i za pomocą silnika hamującego wylądować twardo na powierzchni Księżyca i następnie dokonać pomiarów ewentualnej aktywności sejsmicznej satelity.
Misja zakończyła się niepowodzeniem ze względu na usterkę komputera pokładowego. Przez nią nie rozłożyły się baterie słoneczne i lot sondy zakończył się zderzeniem z niewidoczną stroną Księżyca 26 kwietnia 1962 po 64 godzinach lotu bez przesłania żadnych danych.
Ranger 4 został wyniesiony na pokładzie rakiety Atlas Agena B z przylądku Canaveral na Florydzie.  Przyczyną niepowodzenia misji była usterka zegara w komputerze sondy co uniemożliwiło pozycjonowanie sondy względem Ziemi i Słońca. Już po 10 godzinach po starcie urządzenia na pokładzie przestały działać. Lot sondy był śledzony jeszcze przez stację naziemną Goldstone ale tylko do momentu zniknięcia za krawędzią Księżyca.


Ranger 5

Bezzałogowa sonda kosmiczna należąca do amerykańskiej agencji kosmicznej NASA, wysłana w kierunku Księżyca w ramach programu Ranger. Podobnie jak dwie poprzednie misje o tym samym profilu sonda Ranger 5 nie wykonała swojego zadania ze względu na usterkę tym razem w układzie zasilania.

Misja Ranger 5 została rozpoczęta 18 października 1962 roku. Wyniesiona została na orbitę parkingową na pokładzie rakiety Atlas Agena B. W drodze na Księżyc sonda miała wykonań jedną korektę trajektorii i uderzyć w powierzchnię srebrnego globu. 10 minut przed planowanym zderzeniem miały zostać wysłane zdjęcia powierzchni Księżyca. Po drodze, w trakcie lotu w kierunku ziemskiego satelity miały zostać wykonane pomiary promieniowania gamma i odbijalności fal radiowych od jego powierzchni. Podobnie jak w poprzednich misjach, sejsmograf miał odłączyć się przed zderzeniem i za pomocą silników hamujących wylądować bezpiecznie na powierzchni Księżyca, a następnie wykonać pomiary jego ewentualnej aktywności sejsmicznej.
Misja nie powiodła się ponieważ usterka w systemie kierowania spowodowała uzyskanie przez sondę zbyt dużej prędkości. Energia z baterii słonecznych wyczerpała się zbyt szybko i konieczne było przełączenie na zasilanie z baterii rezerwowych. Następnie antena sondy straciła kontakt z Ziemią w wyniku kolejnych błędnych komend. Nie było już więc możliwości korygować toru lotu albo przesyłania zdjęć. Sonda minęła się z Księżycem i weszła na orbitę heliocentryczną, gdzie była śledzona jeszcze przez około 8 godzin aż do wyczerpania się baterii rezerwowych. Sonda zdążyła tylko przekazać wyniki pomiarów promieniowania gamma.
Pod względem konstrukcyjnym była to praktycznie bliźniacza konstrukcja z sondami Ranger 3 i Ranger 4. Wyposażenie również zawierało te same czujniki i detektory czyli sejsmograf, detektor promieniowania gamma, wysokościomierz radarowy i kamerę telewizyjną.

 
Fot. 1 – Sonda Ranger 3,4,5

Fot. 1 – Sonda Ranger 3,4,5  [NASA]


Ranger 6

Była to pierwsza z nowej serii Block III amerykańskich bezzałogowych sond kosmicznych wysłanych w kierunku Księżyca przez NASA w ramach programu Ranger.

Misja rozpoczęła się 30 stycznia 1964 kiedy to z przylądka Canaveral na Florydzie wystartowała rakieta nośna Atlas Agena B. Umieściła ona sondę na orbitę przejściową a odpalenie drugiego członu rakiety wprowadziło ją na odpowiednią trajektorię. Za pomocą polecenia z Ziemi wykonano jedną korektę trajektorii. Jedynym celem misji było wykonanie zdjęć powierzchni Księżyca więc wyposażenie statku sprowadzało się do 6 kamer telewizyjnych, których zadaniem było przesłanie obrazów na 10 minut przed zderzeniem z powierzchnią ziemskiego satelity. Były to trzy kamery wąskokątne i trzy szerokokątne.
2 lutego 1964 roku sonda zorientowana prawidłowo względem Księżyca uderzyła w jego powierzchnię jednak nie przekazała żadnych danych ani sygnału wideo. Po analizach uznano, że przyczyną takiego obrotu sprawy było najprawdopodobniej przepięcie lub przeskok iskry, który mógł nastąpić około 2 minuty po starcie kiedy system kamer włączył się przez przypadek podczas rozdzielnia stopni rakiety.


Ranger 7

Amerykańska sonda kosmiczna należąca do programu Ranger, z serii Block III. Zapisała się w historii jako pierwsza amerykańska sonda, która wykonała zdjęcia Księżyca. Była to pierwsza udana misja programu Ranger. Jej celem tak jak jej poprzedniczek było zderzenie z powierzchnią Księżyca i wykonanie jej zdjęć na 10 minut przed zderzeniem.
Misja rozpoczęła się 28 lipca 1964 roku na przylądku Canaveral na Florydzie. Wystartowała stamtąd rakieta nośna Atlas Agena B i wyniosła sondę Ranger 7 na orbitę tymczasową, by za pomocą odpalenia drugiego stopnia umieścić ją na trajektorii księżycowej. Zgodnie z planem, następnie rozłożyły baterie słoneczne i włączył się system kontroli położenia. Bez problemów wykonano również manewr korekty trajektorii. Podczas lotu wystąpił tylko jeden nieprzewidziany epizod, który polegał na utracie namiaru na sondę przez stację naziemną. Była to jednak utrata krótkotrwała i nie miała negatywnego wpływu na powodzenie misji.
Ranger 7 31 lipca doleciał do Księżyca, a pierwsze zdjęcia zaczął wysyłać już 18 minut przed uderzeniem. W sumie sonda przesłała 4308 zdjęć powierzchni Księżyca. Sonda zderzyła się z powierzchnią po 68 godzinach lotu między Mare Nubium i Oceanus Procellarum. Według NASA sonda działa poprawnie do ostatniej chwili przed zderzeniem.
Celem misji było wykonanie zdjęć więc wyposażenie pokładowe składało się z 6 kamer telewizyjnych skonstruowanych do wykonywania wysokorozdzielczych zbliżeń powierzchni satelity.


Ranger 8

Ranger 8 była amerykańską sondą kosmiczną z serii Block III wysłaną w kierunku Księżyca w ramach programu Ranger.
Misja zakończyła się powodzeniem – 20 lutego 1965 roku sonda zderzyła się z Księżycem tylko 24 km od planowanego miejsca, a w ciągu 23 minut przed upadkiem wysłała 7137 zdjęć powierzchni srebrnego globu.
Misja rozpoczęła się na przylądku Canaveral na Florydzie. Start rakiety nośnej Atlas Agena B przebiegł pomyślnie, bez usterek. Rakieta umieściła sondę na orbicie parkingowej LEO o wysokości 185 km. Następny człon rakiety został odpalony i umieścił sondę na trajektorii księżycowej. Sonda po oddzieleniu się od rakiety aktywowała baterie słoneczne i włączyła system kontroli położenia. 18 lutego wykonano planowaną korektę trajektorii, która polega na zmianie orientacji przestrzennej statku i włączeniu na niespełna minutę silnika sondy.
8 lutego 1965 roku sonda doleciała do Księżyca i będąc na wysokości 2510 km zaczęła przesyłać zdjęcia jego powierzchni.


Ranger 9

Ostatnia z amerykańskich bezzałogowych sond kosmicznych wysłanych w kierunku Księżyca w ramach projektu Ranger. Misja zakończyła się pełnym sukcesem naukowym. Miała również aspekt medialny. Dzięki kilku ulepszeniom sonda mogła przesyłać wykonane przez siebie zdjęcia bezpośrednio do telewizji publicznej. Zaskoczeni widzowie mogli zobaczyć zdjęcia krateru Alphonsus – miejsca lądowania sondy w telewizji z podpisem Z KSIĘŻYCA NA ŻYWO.
Misja rozpoczęła się 21 marca 1965 roku kiedy to rakieta nośna Atlas Agena B wystartowała z przylądka Canaveral na Florydzie. Podobnie jak w przypadku poprzednich misji sonda została najpierw wprowadzona na orbitę parkingową LEO o wysokości 185 km a następnie odpalenie kolejnego stopnia rakiety wprowadziło ją na trajektorię księżycową. Po odłączeniu się od rakiety sonda aktywowała baterie słoneczne i włączyła system kontroli położenia.  23 marca wykonano planowaną korektę trajektorii tak aby sonda trafiła w swój cel czyli krater Alphonsus. Osiągnęła go 24 marca roztrzaskując się w jego wnętrzu a na 18 minut przed upadkiem wykonała 5814 zdjęć.
Wyposażenie Rangera 9 stanowiło 6 kamer, z których dwie posiadały szerokokątne obiektywy a pozostałe wąskokątne.  Lot Rangera 9 oficjalnie zakończył program lotów księżycowych Ranger.
 
Fot. 2 – Sonda Ranger 6,7,8,9

Fot. 2 – Sonda Ranger 6,7,8,9 [NASA]


 

Źródła:

•    NSSDC Master Catalog
http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/
•    Encyclopedia Astronautica
http://www.astronautix.com/craft/raner345.htm
•    Mark Williamson: Spacecraft Technology: The Early Years,  The Institution of Electrical Engineers, UK, 2006

autor: Joanna Zabrowska