Słowo wstępne do numeru


Artykuły

Nie tylko fotony. Postępy astrofizyki neutrin i grawitacji, Jerzy Kuczyński
Różne rodzaje promieniowania elektromagnetycznego stanowią podstawę obserwacji astronomicznych. Ale są też inne sposoby poznawania otaczającego nas Wszechświata. Można do tego celu wykorzystywać grawitację lub bardzo przenikliwe cząstki zwane neutrinami.

Najdokładniejsze pomiary Wszechświata. Projekt Araucaria (I), wywiad
Polsko-chilijski projekt Araucaria powstał celem ulepszenia kalibracji kosmicznej skali odległości w oparciu o precyzyjne pomiary dystansów dzielących nas od najbliższych galaktyk. Dziś jest międzynarodowym przedsięwzięciem z ambicją bardziej dokładnego wyznaczenia stałej Hubble’a. Po 22 latach jego istnienia prof. Grzegorz Pietrzyński i prof. Wolfgang Gieren — założyciele, koordynatorzy i pionierzy kalibracji kosmicznej
skali odległości — opowiadają o początkach współpracy, rozkwicie projektu oraz niespodziankach, jakie pojawiały się po drodze.

Obserwatorium Cerro Armazones. Projekt Araucaria (II), Paulina Karczmarek
Cerro Armazones — góra Armazones — wznosi się na wysokość 3046 m n.p.m. nad pustynią Atakama w północnym Chile. To przyszły dom Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (ang. Extremely Large Telescope, ELT) — największego teleskopu świata budowanego przez Europejskie
Obserwatorium Południowe (ESO). Zaledwie 20 km dalej, po drugiej stronie drogi lokalnej B-710, sąsiaduje z nim zespół czterech 8-metrowych teleskopów, tworzących razem Bardzo Wielki Teleskop (ang. Very Large Telescope, VLT). Jeszcze dalej na północ, na wysokości 5060 m n.p.m., znajduje się konstelacja 66 radioteleskopów sieci ALMA (ang. Atacama Large Millimeter/submillimeter Array). W tym doborowym towarzystwie największych i najbardziej zaawansowanych technologicznie instrumentów astronomicznych na Ziemi, u podnóża
Cerro Armazones, leży też polskie obserwatorium astronomiczne.

Johanners Kepler i jego widzenie świata. Skomplikowane (i ciekawe) początki współczesnej astronomii, Bohdan Wszołek
450 lat temu, 27 grudnia 1571 r., w małym mieście Weil der Stadt, będącym dziś częścią regionu Stuttgart, przyszedł na świat chorowity wcześniak, chłopiec — Johannes Kepler. Nikt wtedy nie przypuszczał, że stanie się on jednym z filarów współczesnej nauki, a astronomii w szczególności.

Legendy gwiaździstego nieba. O pochodzeniu nazw gwiazd i gwiazdozbiorów, Jadwiga Jęcz
Nazwy gwiazd i gwiazdozbiorów stanowią odzwierciedlenie humanistycznej myśli ludzkiej, łączącej wrażliwość leksykalną z poszanowaniem tradycji i szacunkiem dla nauki. Patrząc w rozgwieżdżone niebo, można wniknąć w historię kultury i podczas pięknej lekcji astronomii przenieść się do świata mitów, dalekomorskich wypraw, odkryć geograficznych, a nawet utworów literackich.

Festiwal gwiazd nowych. Najnowsze obserwacje i modele, Ryszard Biernikowicz
Tej wiosny na naszym niebie zagościły widoczne gołym okiem dwie nowe klasyczne o skrajnych właściwościach: powolna, z wielokrotnymi maksimami jasności Nova Cassiopeiae 2021 (V1405 Cas) i najszybsza w historii Nova Herculis 2021 (V1674 Her). Osobliwe zachowanie obu gwiazd można zrozumieć dzięki postępom, jakie w ostatnich latach dokonały się w tej dziedzinie wiedzy.

Dawno temu w Uranii

Komety

Gwiazdy Supernowe

Kronika

kwiecień 2021 - maj 2021

odkrycia i wydarzenia astronomiczne

misje i badania kosmiczne

serwis wydarzeń PTA i PTMA

Małłe Copernicana

Czy Mikołaj Kopernik posługiwał się językiem polskim? (2)

Biblioteka Uranii

Bibliofilskie czarne łabędzie w księgarni Uranii

W skrócie

Miłośnik astronomii odkrył księżyc Jowisza

Znaleziono meteoryt starszy od Ziemi

Polska wśród beneficjentów programu Teleskopy dla Wszystkich 2021

Noblistka, król i inne nowe polskie nazwy wśród planetoid

Książeczka do wycięcia

Gwiazdozbiory w mojej kieszeni

100 lat Uranii

Ostatni seans Macieja Mazura

Historyczny prezent dla 400 prenumeratorów

Astropodróże

Miasto Zeissa

Nowe dzienniki gwiazdowe

Artemis 2058

PTMA

Mój pierwszy Saturn. 18. Bieszczadzki Zlot Miłośników Astronomii

Proxima

V1405 Cas - wiosenna nowa w Kasjopei

Młodzi badacze

LXIV Olimpiada Astronomiczna

Ogólnopolskie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczne

Rozwiązanie zadania nr 3 finału LXII Olimpiady Astronomicznej

Komeciarz

Czy właśnie odkryliśmy największą znaną kometę? I dlaczego (raczej) nie?

Kalendarz astronomiczny

Niebo nad Polską we wrześniu i październiku 2021 r.

Spójrz w niebo: Jesienne rozmaitości

Astronomia i muzyka

O czym śpiewają komety?

Obserwator Słońca

Raport nr 5/2021

Raport nr 62021

Pochodnie fotosferyczne cz. I

Inne materiały

Rozrywka

Nowy polski meteoryt!

Galeria Uranii

Obłoki srebrzyste