5 października rakieta Falcon 9 firmy SpaceX wyniosła statek Crew Dragon z czterema astronautami w kierunku Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. W misji Crew-5 do ISS polecieli Amerykanie, Japończyk i Rosjanka.
Firma SpaceX realizuje dla agencji NASA komercyjny kontrakt na wymianę załóg Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. 5 października 2022 r. przeprowadziła już 5. taki lot oznaczony jako Crew-5. Rakieta Falcon 9 wystartowała ze stanowiska SLC-39A na kosmodromie Cape Canaveral na Florydzie. Astronauci wznieśli się w powietrze o 18.00 czasu polskiego.
Wszystkie fazy lotu rakietowego przebiegły pomyślnie. Pierwszych kilka minut zestaw rozpędzany był 9 silnikami dolnego stopnia. Następnie pracę przejął górny stopień. Już po kilkunastu minutach statek Crew Dragon “Endurance” znalazł się na wstępnej orbicie okołoziemskiej i oddzielił się od członu rakietowego. Teraz serią manewrów orbitalnych zsynchronizuje się z orbitą stacji ISS i zadokuje wieczorem 6 października do portu w module Harmony po amerykańskiej części kompleksu.
W misji wykorzystano kapsułę Crew Dragon “Endurance” o numerze seryjnym C210. Wykonała ona już wcześniej jedną misję kosmiczną Crew-3 między listopadem 2021 r. i majem 2022 r. Rakieta była w całości nowa. Dolny stopień o oznaczeniu B1077 to najnowszy człon we flotylli SpaceX i wykonywał swoją pierwszą misję. Najpewniej zostanie on jednak jeszcze nie raz wykorzystany. Po udanym starcie, powrócił na Ziemię lądując o własnym napędzie na barcie JRTI na Oceanie Atlantyckim.
Załoga lotu Crew-5 przed transportem na wyrzutnię startową. Od lewej: Anna Kikina, Josh Cascada, Nicole Mann i Koichi Wakata. Źródło: NASA/Joel Kowsky.
O misji Crew-5
Misja Crew-5 to piąta kontraktowa misja załogowa SpaceX wykonywana dla agencji NASA celem przeprowadzania rotacji załóg na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Do orbitalnego kompleksu polecieli w niej:
Nicole Mann (USA) - dowódczyni misji. Astronautka urodzona w Kalifornii. Pierwsza rdzenna Amerykanka wysłana w misję kosmiczną. Mann ukończyła studia magisterskie z Inżynierii Mechanicznej w Uniwersytecie Stanforda.
Od 1999 roku służyła w Piechocie Morskiej jako pilotka samolotów myśliwskich, startując też z amerykańskich lotniskowców. Brała udział w misjach wojskowych w Iraku i Afganistanie. Specjalizowała się w lotach na wielozadaniowych myśliwcach F/A 18C Hornet i F/A 18E/F Super Hornet. Łącznie wylatała 2500 godzin na 25 różnych typach samolotów.
Na astronautkę została wybrana w 2013 roku w ramach naboru 21. grupy. Jest to jej pierwszy lot w kosmos.
Josh Cassada (USA) - pilot misji. Astronauta urodzony w San Diego w Kalifornii. Wykształcenie odebrał na Albion College, gdzie obronił tytuł magistra z Fizyki. Potem wyspecjalizował się w fizyce wysokich energii, broniąc doktorat na Uniwersytecie Rochester. Pracował m.in. przy akceleratorze Fermiego.
Po uzyskaniu doktoratu zaczął karierę oficerską w Marynarce Wojennej USA. Był pilotem patrolowych samolotów jak P-8A Posejdon. Służył w misjach wojskowych w Iraku i Afganistanie, był też pilotem testowym i szkoleniowcem. W końcu został dyrektorem operacji lotniczych w Agencji Kontraktów Obronnych Boeing Seattle. Łącznie jako wojskowy pilot wylatał 4000 godzin w 40 różnych statkach powietrznych.
Na astronautę został wybrany w 2013 roku. Dla niego również to pierwsza podróż na orbitę.
Koichi Wakata (Japonia) - specjalista misji. Astronauta japońskiej agencji kosmicznej JAXA. Z wykształcenia magister mechaniki stosowanej i inżynier lotniczy. Pracował jako inżynier struktur statków powietrznych w japońskich liniach lotniczych Japan Airlines. W 1992 r. został wybrany w naborze do japońskiego korpusu astronautów.
Jest jedynym weteranem w misji Crew-5 - wykonał wcześniej aż 4 misje kosmiczne. W 1996 roku poleciał jako specjalista misji wahadłowca Endeavour STS-72. W 2000 r. ponownie poleciał wahadłowcem, tym razem do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, gdzie był pierwszym Japończykiem odwiedzającym budowany wtedy kompleks. W 2009 r. wziął udział w swojej trzeciej misji STS-119. Był to jego pierwszy długotrwały pobyt na stacji - trwał prawie 5 miesięcy. W 2013 roku poleciał czwarty raz - tym razem na pokładzie rosyjskiego statku Sojuz TMA. Wziął wtedy udział w półrocznej ekspedycji na ISS.
Japończyk jest rekordzistą swojego kraju w czasie przebywania na orbicie - przed misją Crew-5 naliczył 347 dni.
Anna Kikina (Rosja) - specjalistka misji. Ukończyła kierunek techniczny na Nowosybirksiej Państwowej Akademii Transportu Wodnego. Pracowała jako spiker i dyrektor programowy w lokalnej rozgłośni radiowej. Została wybrana do rosyjskiego korpusu astronautów w 2014 roku. Będzie to jej pierwsza podróż kosmiczna.
Statek Crew Dragon „Endurance” zadokowany do portu w module Harmony, jeszcze podczas pobytu na stacji misji Axiom-1. Teraz ten sam statek z załogą Crew-5 poleciał do ISS. Źródło: NASA Johnson.
14 osób w kosmosie
Po starcie misji Crew-5 na orbicie okołoziemskiej znajduje się 14 astronautów: omawiana tutaj czwórka, obecna 7-osobowa załoga stacji ISS i 3-osobowa załoga chińskiej stacji Tiangong.
Dla SpaceX to już trzeci lot załogowy w tym roku. Firma wynosiła w pierwszej połowie 2022 roku rotację Crew-4 do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej i komercyjną misję Axiom-1.
W opisywanej misji Crew-5 szeregi załogi zasiliła Rosjanka. Od kilku lat USA dysponują możliwością wynoszenia astronautów na orbitę za pomocą komercyjnych systemów. Agencja NASA mimo uniezależnienia się od coraz droższych i niepewnych usług Rosji, podpisała jednak w tym roku umowę z rosyjską agencją Roskosmos na barterową wymianę miejsc w swoich statkach załogowych. W rezultacie we wrześniu 2022 r. w statku Sojuz MS-22 do stacji poleciał Amerykanin Frank Rubio, a teraz Anna Kikina była członkinią misji statku Crew Dragon.
Taka wymiana ma zapewnić, że w przypadku awarii i uziemienia któregoś z systemu, dane państwo nadal będzie miało dostęp do stacji. Mimo to porozumienie wzbudza duże kontrowersje. Negocjacje w sprawie umowy barterowej trwały już w trakcie rosyjskiej agresji na Ukrainę i sfinalizowano ją tego lata mimo bezprecedensowych sankcji gospodarczych i technologicznych jakie świat zachodni nałożył na Rosję oraz zerwania współpracy z tym krajem w wielu projektach kosmicznych. Umowa zakłada wykonanie jeszcze dwóch takich wymian w 2023 i 2024 r.
Podsumowanie
To już ostatnia misja załogowa SpaceX w 2022 roku. Już za tydzień stację ISS opuści zespół misji Crew-4: Kjell Lindgren, Bob Hines, Samantha Cristoforetti i Jessica Watkins.
Ostatni lot załogowy nie oznacza oczywiście, że firma SpaceX zwolni tempo startów swoich rakiet. Tuż po załogowym starcie rakietę Falcon 9 wystrzelono z kosmodromu Vandenberg, wynosząc na orbitę kolejny zestaw satelitów Starlink. Do komercyjnego startu z satelitami telekomunikacyjnymi przygotowywane jest sąsiadujące z SLC-39A drugie stanowisko rakietowe firmy. Start ten ma się odbyć już 6 października. Łącznie firma SpaceX przeprowadziła 45 lotów orbitalnych w 2022 roku i wszystkie były udane.
Na podstawie: NASA/SpaceX/JAXA
Opracował: Rafał Grabiański
Na zdjęciu tytułowym: Rakieta Falcon 9 startująca z misją Crew-5. Źródło: NASA/Joel Kowsky.
