Astronauci Luca Parmitano (Włochy) i Drew Morgan (USA) wykonali drugi z czterech spacerów kosmicznych, poświęconych naprawie detektora cząstek Alpha Magnetic Spectrometer na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.
Instrument Alpha Magnetic Spectrometer (w skrócie AMS) nie był przystosowany do serwisowania na orbicie. Warte ponad 2 mld dolarów urządzenie zostało zainstalowane na zewnątrz ISS w 2011 roku, po wyniesieniu w ramach misji STS-134 przez wahadłowiec kosmiczny Endeavour.
Zadaniem detektora AMS jest badanie antymaterii w promieniowaniu kosmicznym. W projekcie bierze udział ponad 500 naukowców z 56 instytucji w 16 krajach. Dzięki miliardom zarejestrowanych przez urządzenie promieni kosmicznych naukowcy mogli zweryfikować niektóre z teorii opisujących właściwości ciemnej materii i ciemnej energii – niewidocznych do tej pory w obserwacjach składników Wszechświata, odpowiadających za zdecydowaną większość jego masy.
Alpha Magnetic Spectrometer działa na stacji od ponad 8 lat. Zakładany czas pracy urządzenia w momencie jego montażu wynosił 3 lata. AMS dostarczał jednak naukowcom dane znacznie dłużej. Dopiero w 2017 roku doszło do awarii pierwszej z czterech pomp chłodzących detektor. Dziś działa już tylko jedna. Po jej awarii instrument byłby już bezużyteczny.
Już w 2015 roku społeczność naukowa związana z eksperymentem namówiła agencję NASA do opracowania planu remontu instrumentu na orbicie. Urządzenie nie zostało opracowane z myślą o konserwowaniu podczas spacerów kosmicznych, dlatego powstało kilkadziesiąt narzędzi przeznaczonych tylko do tego celu.
Poprzedni spacer
W pierwszym spacerze remontowym, przeprowadzonym 15 listopada 2019 roku, ta sama para astronautów wykonała zadanie demontażu osłony chroniącej detektor przed mikrometeoroidami. Astronauci zamontowali też zestaw trzech rączek, ułatwiających działania przy urządzeniu podczas kolejnych wyjść.
Astronauci poradzili sobie z głównymi zadaniami w krótszym niż przewidywano czasie, dlatego przystąpiono do dodatkowej pracy: usunięcia pionowej osłony Vertical Support Beam Cover oraz rozcięcia koców izolacyjnych systemu chłodzenia.
Przeczytaj relację z pierwszego spaceru remontowego instrumentu AMS
Przebieg spaceru
Spacer oficjalnie zaczął się 22 listopada o 13.02 czasu polskiego, kiedy astronauci przeszli na zasilanie wewnętrzne dla swoich skafandrów. Parmitano i Morgan wyszli ze śluzy Quest po 13.15. Parmitano zaczął przemieszczać się do miejsca, w którym zlokalizowany jest instrument na szczycie ramienia robotycznego Canadarm2. Drew przemieszczał się wzdłuż struktury Struss Structure o własnej sile.
Pierwszą pracą przy AMS, jaką wykonała para, było przełączenie okablowania instrumentu i stworzenie nowych połączeń. W przyszłości AMS będzie pobierał energię elektryczną bezpośrednio z linii zasilania ISS.
Następnie załoga spaceru przeszła do głównego zadania dnia – rozcięcia rurek w systemie chłodzącym instrumentu. Pierwsze dwa cięcia w systemie chłodzenia umożliwiły pozbycie się z układu resztek chłodziwa – dwutlenku węgla. Następnie Luca Parmitano przeszedł do cięcia serii mniejszych rurek. W pierwszej lokalizacji dokonano cięć sześciu rurek, na każdej tak powstałej ostrej końcówce, stanowiącej zagrożenie rozcięcia skafandra astronautów, Parmitano założył specjalne osłonki.
Spacewalker @Astro_Luca cuts a line on the cosmic particle detector for the complex repair job on the device's thermal control system. #AskNASA | https://t.co/yuOTrZ4Jut pic.twitter.com/11OHYvLWWk
— Intl. Space Station (@Space_Station) November 22, 2019
Luca Parmitano podczas cięcia rurek stalowych systemu chłodzącego instrumentu AMS. Źródło: NASA.
Później ramię Canadarm2 przeniosło Parmitano do drugiej strony instrumentu, gdzie astronauta najpierw musiał rozciąć koce izolacyjne, a następnie wykonał cięcia kolejnych dwóch rurek.
Astronauci wrócili do śluzy o 19.35 (czasu polskiego). Spacer trwał 6 godzin i 33 minuty. W kolejnym spacerze planowanym na 2 grudnia ta sama para astronautów zainstaluje nowy moduł chłodzący i połączy go z wycinanymi w piątek rurkami. Potem instrument zostanie poddany testom. Jeśli te wyjdą pomyślnie to w ostatnim, czwartym spacerze astronauci wykonają ostatnie prace, dzięki którym instrument AMS ma służyć fizykom przez kolejne lata.
Był to dziesiąty spacer kosmiczny przeprowadzony w tym roku i dwieście dwudziesty trzeci wykonany w ramach pracy na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.
Na podstawie: NASA
Opracował: Rafał Grabiański
Więcej informacji:
Na zdjęciu: Astronauta Luca Parmitano na ramieniu robotyczny Canadarm2 podczas 2. spaceru kosmicznego poświęconego naprawie detektora AMS. Źródło: NASA TV.
