Książnica Kopernikańska w Toruniu zaprasza na wykład otwarty wszystkich miłośników astronomii. Prelekcję wygłosi prof. Andrzej Strobel z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, który opowie m.in. o astro instrumentarium Heweliusza. Wydarzenie odbędzie się 7 kwietnia br. (czwartek) o godz. 18.00.
XVII wiek na ziemiach polskich przyniósł interesujące prace i odkrycia astronomiczne. Nastąpił kolejny przełom w badaniach astronomicznych, który został spowodowany wprowadzeniem teorii heliocentrycznej Kopernika. Obok badań geometrii Wszechświata objął także badania fizycznej natury obiektów na niebie. XVII wiek to także nowa epoka w astronomii, którą zapoczątkowało wykorzystanie do badań ciał niebieskich lunety. Ciekawym epizodem były systematyczne obserwacje plam słonecznych, prowadzone w l. 1613–1618 w kolegium jezuickim w Kaliszu przez Belga Charlesa Malaperta (1580–1630), który współpracował z polskimi jezuitami Szymonem Peroviusem (1586–1656) oraz Aleksym Sylviusem (1593–1650). Malapert stosował metodę rzutowania obrazu tarczy Słońca na ekran. Kaliscy astronomowie stworzyli prototyp montażu paralaktycznego, który stał się bardzo popularny w obserwatoriach w następnych stuleciach.
Astronomię na poziomie europejskim uprawiał w Gdańsku patrycjusz i astronom Jan Heweliusz (1611–1689), który wspólnie ze swoją żoną Elżbietą (1647–1693) badał Słońce, Księżyc, komety i planety. Jan Heweliusz pierwszą połowę lat czterdziestych XVII w. poświęcił teleskopowym obserwacjom Księżyca. Efektem tych obserwacji była wydana w 1647 r. Selenografia, czyli opisanie Księżyca... (Selenographia sive Lunae descriptio...). Najważniejszą część Selenografii stanowiły obserwacje i dokładne mapy Księżyca.
Elżbieta pojawiła się w życiu Jana Heweliusza w roku 1663, kiedy to została jego żoną i partnerką w obserwacjach oraz badaniach astronomicznych. Pomagała m.in. w projektowaniu obserwatorium w Gdańsku, czy korespondowała z wieloma uczonymi europejskimi. Ponadto współpracowała z mężem przy pisaniu dzieła Prodromus astronomiae (katalog 1564 gwiazd i ich pozycji). Po śmierci Jana Heweliusza w 1687 r. dokończyła dzieło, wprowadzając w nim liczne korekty i opublikowała je w 1690 r.
Prof. Andrzej Strobel opowie m.in. o astro instrumentarium Heweliusza, a swoje wystąpienie zilustruje rycinami (miedziorytami) zamieszczonymi w dziele Machinae Coelestis, które Heweliusz wykonał własnoręcznie.
Prof. Strobel występował wielokrotnie w Książnicy Kopernikańskiej (w latach 2018, 2019, 2020 i w 2021 r.) w ramach otwartych wykładów astronomicznych, które organizował Toruński Oddział PTMA. Jego wystąpienia zawsze cieszyły się sporym zainteresowaniem publiczności.
Prof. Strobel ukończył astronomię na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Od roku 1965, aż do emerytury pracował w Instytucie Astronomii i Centrum Astronomii UMK (Zakład Astrofizyki i Astronomii Gwiazdowej). Zajmuje się astronomią gwiazdową, w szczególności naszą Galaktyką. Współpracuje z prof. Jackiem Krełowskim. Jest doskonałym popularyzatorem astronomii, w Książnicy Kopernikańskiej opowiadał już o Heweliuszu (Jan Heweliusz – Początki uświadamiania fizyczności Wszechświata). Pokazywał wówczas starodruk Machinae Coelestis z autografem astronoma (z kolekcji toruńskiej biblioteki gimnazjalnej, który obecnie znajduje się w zbiorach Książnicy Kopernikańskiej). Jest także autorem zegara słonecznego, który stoi na Placu Rapackiego (duża kula). Z pasją prowadzi badania nad historią astronomii. Między innymi doprowadził do wydania ostatniej, dziesiątej księgi Perspektyw Witelona (o którym także opowiadał w Książnicy). Pochodzi z muzykującej rodziny – jego brat grał kiedyś w słynnym Duecie Gitar Klasycznych Alber-Strobel. Profesor sam pięknie gra na gitarze.
Organizatorem wykładu są: Książnica Kopernikańska w Toruniu oraz Toruński Oddział PTMA.
Urania - Postępy Astronomii sprawuje nad wydarzeniem patronat medialny.
Więcej informacji na profilu FB wydarzenia.
O Książnicy Kopernikańskiej
Wojewódzka Biblioteka Publiczna-Książnica Kopernikańska w Toruniu posiada jedną z najcenniejszych regionalnych kolekcji zabytkowych w Polsce i kontynuuje, liczące kilkaset lat, tradycje biblioteczne miasta. Zachowane tutaj kolekcje pochodzą z licznie zakładanych na przestrzeni dziejów miasta bibliotek i są materialnym świadectwem kultury i świetności Torunia począwszy od jego założenia w 1233 roku po czasy nowożytne.
Powstanie Książnicy Miejskiej im. Kopernika było jednym z najważniejszych wydarzeń w Toruniu w pierwszych latach II Rzeczypospolitej. Biblioteka powstała poprzez scalenie czterech księgozbiorów: Gimnazjum Toruńskiego, Rady Miasta Torunia, Towarzystwa Naukowego w Toruniu oraz Coppernicus-Verein für Wissenschaft und Kunst. Uchroniono w ten sposób przed rozproszeniem bezcenne, o wielkim historycznym znaczeniu, biblioteki toruńskie.
Uroczystego otwarcia Książnicy Miejskiej im. Kopernika z siedzibą w budynku Towarzystwa Naukowego przy ul. Wysokiej dokonano 19 lutego 1923 roku, natomiast zbiory liczące ok. 100 tysięcy woluminów zostały udostępnione 10 grudnia 1923 roku.
Więcej informacji pod linkiem.
Źródło: Książnica Kopernikańska, UMK
Oprac. Paweł Z. Grochowalski
