Zespół astronomów wykonał jedną z obserwacji o najwyższej rozdzielczości w historii astronomii. Jej obiektem były dwa intensywne obszary promieniowania oddalone o 20 kilometrów od gwiazdy, która znajduje się w odległości 6500 lat świetlnych od Ziemi.
Dostrzeżenie tego można porównać do zobaczenia pchły na powierzchni Plutona przy użyciu naziemnego teleskopu :–) Ta niezwykła obserwacja była możliwa dzięki rzadkiej geometrii oraz właściwościom pary gwiazd krążących wokół siebie. Jedną z nich jest lekka, chłodna gwiazda zwana brązowym karłem, która wykazuje cechy podobne do kometarnego warkocza gazowego. Drugim składnikiem jest egzotyczna, szybko wirująca gwiazda zwana pulsarem (nazwa katalogowa to PSR B1957+20).
Gaz działa jak szkło powiększające znajdujące się przed pulsarem. W zasadzie astronomowie patrzą przez naturalnie występującą lupę, która okresowo pozwala im zobaczyć dwa osobne regiony. Pulsar ten to szybko rotująca gwiazda neutronowa, z okresem obrotu ponad 600 razy na sekundę. Gdy pulsar rotuje, emituje wiązki promieniowania z dwóch gorących punktów na jego powierzchni. Obszary intensywnego promieniowania są powiązane z wiązkami.
Brązowy karzeł jest gwiazdą o średnicy około ⅓ Słońca. Znajduje się w odległości około dwóch milionów kilometrów od pulsara (pięciokrotna odległość Ziemia–Księżyc), okrążając go w ciągu nieco ponad dziewięciu godzin. Gwiazdy są połączone grawitacyjnie w taki sposób, że brązowy karzeł jest zawsze zwrócony do pulsara tą samą stroną, tak jak Księżyc do Ziemi.
Promieniowanie pochodzące od pulsara intensywnie ogrzewa jedną stronę dość chłodnego karła do temperatury ok. 6000 K (tyle, co nasze Słońce).
Ładunek pochodzący od pulsara może w ostateczności oznaczać koniec jego towarzysza. Pulsary w tego typu układach podwójnych nazywane są „czarnymi wdowami”. Podobnie jak pajęczyca zjada swojego partnera, pulsar w odpowiednich warunkach może stopniowo „wyżerać” gaz z karła, aż ten drugi zostanie całkowicie „skonsumowany”.
Oprócz tego, że badania te były przeprowadzone z niezwykle wysoką rozdzielczością, wyniki mogą być także kluczem do natury tajemniczych zjawisk znanych jako Szybkie Rozbłyski Radiowe (Fast Radio Bursts – FRB).
Opracowanie: Agnieszka Nowak
Więcej:
Astronomers Observe Unprecedented Detail In Pulsar 6500 Light-Years From Earth
Źródło: University of Toronto
Na zdjęciu: Pulsar PSR B1957+20 jest widziany w tle przez chmurę gazu otaczającą jego towarzysza - brązowego karła. Zdjęcie: Dr. Mark A. Garlick; Dunlap Institute for Astronomy & Astrophysics, University of Toronto