Przejdź do treści

Polecamy na prezent

Astronomowie obserwują w czasie rzeczywistym, jak masywna czarna dziura budzi się

Artystyczna wizja pojaśnienia galaktyki SDSS1335+0728

Znajdująca się 300 milionów lat świetlnych od nas galaktyka SDSS1335+0728 niczym specjalnym się nie wyróżniała, aż do momentu, gdy pod koniec 2019 roku zaczęła świecić jaśniej niż kiedykolwiek.

Nietypowe zmiany jasności SDSS1335+0728 wykrył teleskop Zwicky Transient Facility (ZTF) w Stanach Zjednoczonych. Potem chilijski system Automatic Learning for the Rapid Classification of Events (ALeRCE) sklasyfikował obiekt jako aktywne jądro galaktyki (AGN).

Naukowcy odszukali archiwalne dane dla tego obiektu z NASA Wide-field Infrared Survey Explorer (WISE) i Galaxy Evolution Explorer (GALEX), Two Micron All Sky Survey (2MASS), Sloan Digital Sky Survey (SDSS), instrumentu eROSITA na IKI i kosmicznego obserwatorium Spektr-RG należącego do DLR, a także skierowali na galaktykę teleskopy naziemne i kosmiczne, takie jak Bardzo Duży Teleskop (VLT), Southern Astrophysical Research Telescope (SOAR), W. M. Keck Observatory i NASA Neil Gehrels Swift Observatory oraz Chandra X-ray Observatory.

Porównując dane zebrane przed i po grudniu 2019 roku, ustalono, że SDSS1335+0728 promieniuje obecnie znacznie więcej światła w ultrafiolecie, zakresie widzialnym i podczerwieni. Galaktyka zaczęła także emitować promieniowanie rentgenowskie w lutym 2024 roku.

W czerwcu 2024 roku ogłoszono w "Astronomy & Astrophysics" wyniki badań, z których wniosek jest następujący: prawdopodobnie jesteśmy świadkami obudzenia się masywnej czarnej dziury w jądrze galaktyki SDSS1335+0728. Szacowana masa czarnej dziury to milion mas Słońca.

Podobny efekt nagłego pojaśnienia galaktyki mogą wywołać inne zdarzenia, takie jak wybuchy supernowych lub rozerwania pływowe (gdy gwiazda trafia zbyt blisko czarnej dziury i jest rozrywana). Zwykle jednak trwają one kilkadziesiąt do kilkuset dni, a galaktyka SDSS1335+0728 nadal jaśnieje już przez cztery lata, stąd pomysł, że obserwujemy przebudzenie masywnej czarnej dziury, która nagle zaczęła żywić się gazem dostępnym w swoim otoczeniu, stając się bardzo jasna.

Więcej informacji:

 

Opracowanie: Krzysztof Czart

Źródło: ESO

 

Na ilustracji:

Artystyczna wizja pojaśnienia galaktyki SDSS1335+0728. Źródło: ESO/M. Kornmesser.

 

Reklama