Na terenie utworzonego ponad 100 lat temu pomnika archeologicznego El Morro w amerykańskim stanie Nowy Meksyk powstał najnowszy park ciemnego nieba. Oprócz ponad dwóch tysięcy petroglifów i inskrypcji naskalnych wyrytych w piaskowcu odwiedzający mogą obserwować niemal nieskalane cywilizacją krajobrazy nocnego nieba.
Początki ochrony okolic El Morro sięgają 1906 roku, kiedy – decyzją prezydenta Roosevelta – postanowiono chronić dla przyszłych pokoleń liczne naskalne inskrypcje wykute w piaskowcu wraz z sąsiadującymi z nimi pozostałościami po osadzie Indian Pueblo sprzed ponad 500 lat. Na przestrzeni lat obszar chroniony powiększono dwukrotnie w ramach decyzji administracyjnych i obecnie zajmuje ponad 5 kilometrów kwadratowych. Tydzień przed tegorocznymi świętami Bożego Narodzenia ustanowiono na tym obszarze międzynarodowy park ciemnego nieba pod auspicjami Międzynarodowego Związku Ciemnego Nieba (IDA).
Niewielki park znajduje się w zachodniej części stanu Nowy Meksyk, na pustkowiu, w odległości kilkudziesięciu kilometrów od paru niewielkich miasteczek. Jedynym większym ośrodkiem w okolicy jest, odległe o niemal 200 kilometrów, półmilionowe Albuquerque. Mimo położenia w odludnej części kraju, park położony jest przy autostradzie stanowej, więc dojazd do niego nie przysparza żadnych problemów 30 tysiącom odwiedzających rocznie. Do dyspozycji turystów są pole kempingowe, wydzielony obszar do grillowania, kilka punktów widokowych i centrum informacyjne.
Położenie wysoko nad poziomem morza, wraz z przejrzystym, suchym powietrzem i dużą odległością od zamieszkałych osiedli, sprawiają, że niebo nad El Morro jest wyjątkowo ciemne. Średnie wyniki pomiarów miernikiem SQM wyniosły 21,6 mag/arcsec2. Jedynie w kilku miejscach, nisko nad horyzontem, widnieją nocną porą niewielkie łuny znad okolicznych miast. Dobre warunki obserwacyjne wykorzystywane były z powodzeniem podczas kilkunastu wydarzeń o tematyce astronomicznej, zorganizowanych w ciągu ostatnich dwóch lat na terenie parku. Na niektórych z nich pojawiło się nawet kilkuset uczestników. Biorąc pod uwagę skromne rozmiary parku, były to prawdziwe tłumy.
Park zarządza 38 lampami zewnętrznymi na swoim terenie. Większość z nich została dostosowana do wymogów IDA. Kilka sztuk czeka wciąż na modernizację lub wymianę. Większym zagrożeniem dla ciemnego nieba nad El Morro są jednak rozrastające się miasteczka, zwłaszcza odległe o ok. 20 kilometrów Ramah i Pine Hill. Z tego powodu osoby zaangażowane w powstanie parku prowadziły i prowadzić będą spotkania edukacyjne z władzami i mieszkańcami tych miasteczek w celu zwiększenia ich świadomości o negatywnych skutkach nadmiernego nocnego oświetlenia.
Więcej informacji:
Opracowanie: Grzegorz Iwanicki
Źródło: IDA
Na zdjęciu: astrofotografia wykonana nad parkiem El Morro. Źródło: IDA/Derek Wallentinsen.
