Spotkanie w Warszawie będzie kluczowe dla podjęcia decyzji o lokalizacji obserwatoriów CTA. Jedno ma powstać na półkuli południowej, drugie na północnej Ziemi. Wśród proponowanych lokalizacji wymieniane są: Hiszpania, Meksyk, USA, Namibia, Argentyna i Chile. Szacunkowy koszt całego projektu, w tym budowa i eksploatacja teleskopów w latach 2014-2020, to około 200 mln Euro [2]. Polscy naukowcy liczą na wkład finansowy, na poziomie 10% całości, co oznacza około 80 milionów złotych. To sprawi, że CTA będzie jednym z trzech wiodących projektów naukowych w kraju.
Polska jest zaangażowana w projekt CTA w kilku obszarach [3]. Najważniejszy dotyczy wkładu polskich naukowców specjalizujących się w astrofizyce wysokich energii, którym CTA umożliwi nie tylko dokonywanie znaczących odkryć astronomicznych, ale i może ważnych fundamentalnych pomiarów dla fizyki. Rozwinie się także polska technologia – nasi inżynierowie mają wiodący udział w konstrukcji i przygotowaniu oprogramowania dla teleskopu Czerenkowa o średnicy 4 metry (w obserwatorium CTA będą stosowane także teleskopy 12- i 24-metrowe). W ramach przygotowań do budowy obserwatoriów prowadzone są również w Polsce innowacyjne badania nad lustrami kompozytowymi oraz nowatorską kamerą cyfrową. Opracowywany jest także system zapisu, przetwarzania i udostępniania danych, których dostarczą teleskopy CTA. Te ambitne zadania realizowane są przy ścisłej współpracy naukowców i inżynierów z 9 instytucji naukowych. Powinno to zagwarantować firmom z naszego kraju możliwość wykorzystania w kraju polskich środków przeznaczonych na budowę CTA.
Więcej o projekcie CTA na stronie internetowej http://www.obserwatorium-cta.pl oraz poniżej [4].
Koordynator prac CTA w Polsce:
prof. Michał Ostrowski
Obserwatorium Astronomiczne
Uniwersytet Jagielloński
Kraków, Polska
Tel: +48 12 425 14 57 wew. 46
Email: michal.ostrowski [at] uj.edu.pl
Kontakt dla mediów:
dr Kamil Złoczewski
Science Outreach Coordinator
Science Now
Warszawa, Polska
Tel: +48 692 729 033
Email: kamil.zloczewski [at] sciencenow.pl
[1] konsorcjum CTA – w skład konsorcjum naukowego projektu CTA wchodzi ponad 150 instytucji
naukowych z 28 krajów świata. W projekt zaangażowanych jest blisko 1100 naukowców i inżynierów,
w tym ponad 60 naukowców i pracowników technicznych z Polski – astrofizyków i fizyków,
elektroników, informatyków i inżynierów kilku innych specjalności.
[2] Dla porównania, całkowity koszt budowy, wyniesienia na orbitę i obsługi Teleskopu Kosmicznego
Hubble'a szacowany jest na 10 miliardów USD. Mimo tego w projekcie CTA naukowcy prognozują
uzyskanie wyników naukowych w porównywalnej skali i wartości.
[3] W Polsce zaangażowanych jest w projekt około 60 naukowców i inżynierów z 9 jednostek. Warto
podkreślić, że sama inicjatywa budowy CTA została podjęta (w roku 2007) przy wiodącej roli polskich
naukowców zaangażowanych w badania prowadzone z pomocą obserwatoriów H.E.S.S. i MAGIC.
Projekt CTA znajduje się na Polskiej Mapie Drogowej Infrastruktury Badawczej sporządzonej przez
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Projekt został również zgłoszony przez Polskę, Niemcy i
Francję, i umieszczony na europejskiej mapie drogowej wielkich infrastruktur badawczych ESFRI.
Koordynatorem Konsorcjum naukowego projektu CTA w Polsce jest prof. Michał Ostrowski z
Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego.
[4] Cherekov Telescope Array – Obserwatorium Czerekowa to międzynarodowy projekt, którego
celem jest budowa naziemnego obserwatorium dedykowanego astronomii w dziedzinie
wysokoenergetycznego promieniowania gamma. Pozwoli ono na obserwacje tzw. zjawisk
nietermicznych zachodzących w obiektach takich jak np. pulsary, galaktyki aktywne, mikrokwazary,
pozostałości po supernowych, a także w centrum Drogi Mlecznej. Prowadzone będą również badania
z dziedziny fizyki fundamentalnej m.in. nad ciemną materią, grawitacją kwantową i fizyką cząstek
elementarnych. Budowa obserwatorium jest zaplanowana w dwóch miejscach – jedno z nich będzie
się znajdować na południowej, a drugie na północnej półkuli Ziemi. W te sposób obserwacje będą
obejmowały całe niebo. Pozwoli to również na swobodne obserwacje zarówno obiektów w Naszej
Galaktyce (Drodze Mlecznej), jak i obiektów pozagalaktycznych. W każdej z planowanych lokalizacji
powstanie sieć teleskopów Czerenkowa w trzech rozmiarach: „małe” teleskopy o średnicy
zwierciadła 4 m, „średnie” o średnicy 12 m i „duże” o średnicy 24 m. Budowa obserwatorium CTA
planowana jest na lata 2014–2020. Szacunkowy koszt budowy i eksploatacji to około 200 mln Euro.
To jest stosunkowo tani projekt wśród tych największych, dla porównania, całkowity koszt budowy,
wyniesienia na orbitę i obsługi Teleskopu Kosmicznego Hubble'a wyniósł około 10 miliardów USD.
Źródło: Kamil Złoczewski
Na zdjęciu: Logo CTA
(Tekst ukazał się pierwotnie w serwisie Orion, którego zasoby zostały włączone do portalu Urania)
