W północnej części Chorwacji utworzono drugi w tym kraju park ciemnego nieba. Położony jest w odległości 130 kilometrów od Zagrzebia i charakteryzuje się bardzo dobrymi warunkami do prowadzenia obserwacji astronomicznych. Jego nazwa Vrani Kamen, po przetłumaczeniu na język polski, oznacza Kruczy Kamień.
Park zajmuje powierzchnię 80 kilometrów kwadratowych i rozciąga się na terenie zachodniej części Gór Papuk, które są średniej wysokości pasmem górskim. Najwyższy punkt parku położony jest na wysokości 863 m n.p.m., ale niewiele niższy jest Kruczy Kamień (832 m n.p.m.), szczyt, od którego nazwę wziął nowo utworzony park. Blisko 90% całego parku zajmuje obszar położony na wysokości 250-700 m n.p.m., pozostałą część zajmują wyżej położone partie.
Ze względu na swoje odosobnienie i brak większych źródeł sztucznego światła tereny parku od lat wykorzystywane są przez miejscowy związek miłośników astronomii Kumowa Slama z Daruvar jako miejsce prowadzenia obserwacji oraz do celów astrofotografii. To właśnie członkowie Związku byli inicjatorami utworzenia parku ciemnego nieba na opisywanym obszarze i dzięki poparciu płynącemu z wielu stron, od kilku instytucji z miasta Daruvar po Obserwatorium Astronomiczne w Zagrzebiu i chorwackie Ministerstwo Środowiska i Energii, udało im się spełnić kryteria Międzynarodowego Związku Ciemnego Nieba (IDA).
Park wyróżnia się Złotą Odznaką przyznawaną przez IDA terenom charakteryzującym się najciemniejszym niebem. Pozostałe dwie odznaki, srebrna i brązowa, przydzielane są obszarom ciemnego nieba o odpowiednio większym zanieczyszczeniu sztucznym światłem. Średnie wyniki pomiarów jasności nocnego nieba w większości miejsc na terenie Parku Kruczy Kamień wyniosły ok. 21,8 mag/arcsec2. Najjaśniej jest w zachodniej części parku, która znajduje się w odległości 4 kilometrów od 11-tysięcznego Durovar. Pomiary w tamtej części wykazały ok. 21,5 mag/arcsec2, co i tak jest niezłym wynikiem.
Dobre warunki do obserwacji park zawdzięcza nie tylko odległości od większych miast, ale także słabej infrastrukturze na jego terenie. Brak tam jakichkolwiek osiedli mieszkaniowych. Ulice i szlaki turystyczne nie są oświetlone, a nieliczne źródła światła zewnętrznego (włączane tylko czasowo) znajdują się przy jednym ze schronisk oraz wzdłuż jednego ze stoków narciarskich. Niebo nad pozostałą częścią parku nie jest więc zakłócane sztucznym światłem, co sprzyja organizowanym tam pokazom nieba i obserwacjom.
Park Kruczy Kamień jest drugim chorwackim parkiem ciemnego nieba po utworzonym niemal pół roku temu Parku Petrova Gora. Powołanie obydwu parków ma niewątpliwie związek z ustawą o przeciwdziałaniu zanieczyszczeniu sztucznym światłem, która weszła w życie w tym roku w Chorwacji. W Polsce nadal czekamy na podobny akt prawny, który bezpośrednio poruszałby kwestie minimalizacji negatywnych skutków nocnego oświetlenia.
Więcej informacji:
Opracowanie: Grzegorz Iwanicki
Źródło: IDA
Na zdjęciu: nocne niebo nad parkiem Kruczy Kamień. Źródło: IDA/Dunja Županić.
