Znowu grozi nam upadek statku kosmicznego na terenie Polski. Czy da się ubezpieczyć od skutków takiej katastrofy? Redakcja portalu Uranii spytała firmy ubezpieczeniowe czy polisy związane z upadkiem rakiety albo meteorytu znajdują się w ich standardowych ofertach oraz czy odnotowano w historii firmy szkodę z tego tytułu.
Na Polskę spadają zarówno szczątki rakiet, jak i meteoryty. Przykładem pierwszej sytuacji jest upadek szczątków rakiety Falcon 9 w dniu 19 lutego 2025 r. Z kolei do najnowszych przypadków upadków meteorytów należy zdarzenie z 18 lutego 2025 r., kiedy to meteoryty spadły w okolicach Drelowa (znaleziono kilkadziesiąt fragmentów). A z bardziej medialnych katastrof spoza Polski, być może Czytelnicy pamiętają upadek meteorytu w Czelabińsku w Rosji w dniu 15 lutego 2013 roku, który rozpadł się on w atmosferze w okolicach miasta, a fala uderzeniowa uszkodziła ponad 7500 budynków, powodując obrażenia u półtora tysiąca osób.
Standardowo ubezpieczamy nasze mienie (np. mieszkanie) od różnych zdarzeń losowych, takich jak pożar czy powódź. Wiele osób ma też polisy ubezpieczeniowe dotyczące zdrowia i życia, które gwarantują odszkodowania w przypadku uszczerbku na zdrowiu, leczenia w szpitalu na skutek wypadku albo wsparcie finansowe dla osób bliskich w przypadku śmierci.
Ogólne zasady
Jak jednak sytuacja wygląda w przypadku upadku obiektu z kosmosu - naturalnego, takiego jak meteoryt, albo sztucznego - takiego jak rakieta lub sonda kosmiczna. Najczęściej przypadek ten można porównać do sytuacji typu "upadek statku powietrznego". Polisy ubezpieczeniowe można ogólnie podzielić na dwa rodzaje: od ryzyk nazwanych albo od wszystkich ryzyk. W przypadku tych pierwszych dane zdarzenie musi być wymienione na liście, aby uzyskać odszkodowanie. Z kolei w tych drugich ubezpieczeni jesteśmy od wszystkiego, z wyjątkiem zdarzeń wykluczonych na liście. Trzeba też sprawdzić definicje poszczególnych zdarzeń, jak rozumieją je firmy ubezpieczeniowe.
W przypadku spadków rakiet możemy mieć jeszcze do czynienia z prawem kosmicznym. Wątek ten był poruszany w obszernym wywiadzie z prof. Kai-Uwe Schroglem, który kieruje Międzynarodowym Instytutem Prawa Kosmicznego (IISL), opublikowany w Uranii nr 4/2024. Ogólnie na poziomie międzynarodowym za działania w kosmosie odpowiadają kraje - zarówno swoje, jak i podmiotów znajdujących się w ich jurysdykcji (np. firm prywatnych), a przynajmniej dotyczy to tych, które podpisały Traktat o przestrzeni kosmicznej z 1967 roku (115 krajów, w tym Polska, USA, Rosja). Kraje mogą mieć też odpowiednie wewnętrzne przepisy krajowe regulujące te kwestie (w Polsce ciągle brak takowych). Istnieje także Konwencja o międzynarodowej odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez obiekty kosmiczne (z 1972 roku, przystąpiło do niej około 100 krajów), która wskazuje, że operator i właściciel statku kosmicznego musi wypłacić odszkodowanie.
Struktury impaktowe na powierzchni Ziemi. Źródło: Wikipedia.
Odpowiedzi firm ubezpieczeniowych
O ubezpieczenia od spadków rakiet i meteorytów spytaliśmy kilka głównych firm ubezpieczeniowych w Polsce. Poniżej zamieszczamy odpowiedzi od tych, które zdecydowały się udzielić odpowiedzi.
PZU
Biuro Prasowe PZU odpowiedziało, iż w PZU można ubezpieczyć się od takich zdarzeń.
Wskazano, iż w przypadku produktów PZU, takich jak np. ubezpieczenia PZU Dom (domy i mieszkania), PZU Auto AC (autocasco pojazdów) czy kompleksowego ubezpieczenia firm PZU Doradca (m.in. ochrona majątku, OC), firma PZU wypłaci odszkodowanie, jeżeli (1) zostały zawarte w popularnej formule „od wszystkich ryzyk", co oznacza odpowiedzialność za wiele zdarzeń, za wyjątkiem tylko tych, które zostały w ramach ogólnych warunków ubezpieczenia (OWU) wyłączone z ochrony ubezpieczeniowej, albo (2) w formule tzw. ryzyk nazwanych, gdzie jednym ze wskazanych konkretnie ryzyk jest upadek statku powietrznego.
PZU odpowiada za zdarzenia polegające na upadku statku powietrznego lub jego części, a definicja takiego zdarzenia obejmuje m.in. „katastrofę lub przymusowe lądowanie samolotu silnikowego, bezsilnikowego lub innego obiektu latającego, a także upadek ich części lub przewożonego ładunku". Głośne ostatnio przypadki upadku w Polsce elementów stopnia napędowego rakiety Falcon 9 wypełniają ten zakres.
W przypadku ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW) firma PZU również przyjmie odpowiedzialność za zdarzenie, kiedy w wyniku upadku elementu statku powietrznego osoba ubezpieczona doznała uszkodzenia ciała lub poniosła śmierć. Takie zdarzenie wpisuje się w stosowaną przez firmę definicję nieszczęśliwego wypadku.
LINK4
W przypadku firmy LINK4 odpowiedzi udzieliła Agata Ambroziak-Rogulska, dyrektor Departamentu Produktu LINK4. Odpowiedź jest obszerna i dobrze tłumaczy sytuację oraz zasady stosowane w ubezpieczeniach. Cytujemy ją poniżej w całości.
Odpowiedź dotyczy wyłącznie ubezpieczenia osób fizycznych, gdyż taki zakres ubezpieczenia oferuje LINK4.
W ubezpieczeniu domów/mieszkań od zdarzeń losowych, jedno z podstawowych ryzyk podlegające ochronie to uderzenie lub upadek statku powietrznego, przez które należy rozumieć uderzenie, przymusowe lądowanie albo upadek statku powietrznego lub innego obiektu latającego, a także upadek lub uderzenie jego części lub przewożonego ładunku. Rakiety, satelity to inne obiekty latające, więc szkody spowodowane uderzeniem, upadkiem są objęte ochroną (oczywiście mówimy o rakietach kosmicznych, a nie broni do miotania pocisków).
Jeżeli chodzi o falę uderzeniową, to także są to skutki upadku statku powietrznego/obiektu latającego, czyli ochrona wynikająca z ubezpieczenia obowiązuje. Podobnie w wypadku pożaru - bez względu na to, co było jego przyczyną (oprócz umyślnego działania Ubezpieczonego) – szkody spowodowane pożarem objęte są ochroną. Gdy chcemy posiadać pełną ochronę, w tym również od szkód spowodowanych upadkiem meteorytu lub innego naturalnego obiektu, należy ubezpieczyć dom lub mieszkanie od wszelkich ryzyk. W LINK4 ubezpieczamy domy/mieszkania – działki, grunt nie podlegają ubezpieczeniu i za szkody powstałe w gruncie nie odpowiadamy.
W przypadku samochodów należy wybrać ubezpieczenie Auto Casco. Ochroną objęte są wtedy szkody, które powstaną na skutek wszelkich nagłych i nieprzewidzianych zdarzeń, bez wyłączeń związanych z upadkiem obiektów latających.
Myśląc o ochronie życia i zdrowia, jeśli klient wybierze ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków, to w przypadku uszczerbku na zdrowiu w wyniku nieszczęśliwego wypadku obowiązuje odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń. Nieszczęśliwy wypadek to zdarzenie wywołane bezpośrednio i wyłącznie przez zewnętrzną przyczynę niemającą bezpośredniego lub pośredniego źródła w fizycznym bądź psychicznym schorzeniu ubezpieczonego. W tym wypadku również nie ma wyłączeń związanych z upadkiem obiektu latającego.
Choć jesteśmy na takie sytuacje produktowo gotowi, to w historii LINK4 do tej pory nie zdarzyła się jeszcze wypłata ubezpieczenia z tego tytułu.
TUZ Towarzystwo Ubezpieczeń Społecznych
W imieniu TUZ Towarzystwo Ubezpieczeń Społecznych odpowiedziała Mira Dobek, Dyrektorka Departamentu Marketingu i PR. Wskazała, iż nie ma w historii firmy przypadków tego typu szkód. Podkreśliła, że zasada ogólna jest prosta i dotyczy wszystkich polis. Jeżeli kupujemy polisę od ryzyk nazwanych, wtedy należy sprawdzić w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia (OWU), jak definiowane jest dane ryzyko, np. upadek statku powietrznego. Natomiast jeżeli kupujemy polisę od wszystkich ryzyk (All Risk) to trzeba sprawdzić czy dane zdarzenie jest wykluczone z polisy. Jeśli nie ma go na liście wykluczonych, wtedy jesteśmy ubezpieczeni od tego rodzaju przypadku.
Autor: Krzysztof Czart
Ilustracja na górze:
Uderzenie planetoidy w planetę. Ilustracja wygenerowana przez AI. Źródło: Chil Vera / Pixabay.
