Czy w Szczecinku wieża ciśnień zbliży do gwiazd?

Miasto Szczecinek planuje zaadaptować zabytkową wieżę ciśnień na obserwatorium astronomiczne, które będzie służyło edukacji i popularyzacji astronomii. Trzymamy kciuki za powodzenie tej inwestycji.

W internecie pojawiło się ogłoszenie miasta Szczecinek o zapotrzebowaniu na wykonanie usługi  "Dokumentacja projektowa odrestaurowania zabytkowej wieży ciśnień z adaptacją obiektu na obserwatorium astronomiczne w Szczecinku". O reakcji na to ogłoszenie najwcześniej będzie można mówić pod koniec miesiąca, albowiem termin zgłoszeń na wykonanie zamówienia mija 25 maja. Zamawiający chciałby, aby doszło do wykonania dokumentacji projektowej, uwzględniającej miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego oraz zalecenia konserwatorskie odnoszące się do wykorzystania dla pełnienia nowej użyteczności obiektu zabytkowego.

W zlokalizowanej na wzgórzu, w centrum miasta, dawnej 36-metrowej wieży ciśnień mają powstać: obserwatorium astronomiczne oraz pomieszczenia służące edukacji i popularyzacji astronomii. Obserwatorium ma umożliwiać m.in. obserwacje i astrofotografię zarówno ciał Układu Słonecznego, jak i tzw. obiektów głębokiego nieba. W zamierzeniach, wyposażenie tego miejsca będzie tworzyć warunki do prowadzenia własnych, niezależnych programów badawczych w różnych obszarach astronomii.

Oczekiwania co do użyteczności obiektu są duże. Zakłada się, że umieszczona będzie tu również  stacja pogodowa i bolidowa, a fotograficzne przeglądy nieba umożliwią poszukiwanie komet, planetoid, supernowych. Funkcjonalność obserwatorium ma umożliwiać także rejestrację astrometryczną zjawisk zakryciowych, fotometrię gwiazd zmiennych oraz obserwację sztucznych satelitów.

Do realizacji tych zadań przewidziano w pełni zautomatyzowaną kopułę obserwacyjną, umożliwiającą zdalne (w tym przez internet) informatyczne sterowanie i rejestrację cyfrową wyników obserwacji oraz badań obiektów astronomicznych. Podstawowym instrumentem obserwatorium będzie uniwersalny refraktor-astrograf, wyposażony w czułą i szerokopolową monochromatyczną kamerę CCD, kamerę wideo do obserwacji zjawisk zakryciowych, zestaw do obserwacji Słońca oraz nowoczesną lustrzankę. Realizację zadań obserwacyjnych, szczególnie w zakresie edukacyjno-popularyzacyjnym, wspierać mają dwa przenośne instrumenty obserwacyjne, dla których słupy montażowe umieszczone będą na tarasie widokowym, ujętym w założeniach koncepcyjnych adaptacji obiektu.

Dokumentacja projektowa odrestaurowania zabytkowej wieży ciśnień i adaptacji jej na obserwatorium astronomiczne ma uwzględniać też utworzenie sali konferencyjno-wykładowej, pracowni dydaktycznej, pomieszczenia w układzie planetarium oraz pomieszczenia wyposażonego w komputery i multimedia. Zgodnie z złożeniami, wieża ciśnień ma służyć edukacji dzieci i młodzieży w zakresie astronomii, a także wspierać, poprzez różnorodne formy, aktywność wszystkich miłośników astronomii. Placówka w obszarze popularyzacji ma być w razie potrzeby obiektem z dostępem niemal całodobowym, w tym dla osób niepełnosprawnych. Publiczne oraz dedykowane obserwacje astronomiczne  mają być wzbogacane pokazami multimedialnymi, projekcjami  filmowymi i wszelkimi innymi formami popularyzacji astronomii i nauk pokrewnych oraz szeroko rozumianej wiedzy o Wszechświecie.

W dokumentacji projektowej zamawiający chce, by uwzględnione zostało wykonanie urządzeń oraz niezbędnych instalacji umożliwiających samoistne spełnianie założonej funkcji społecznej obiektu oraz zagospodarowanie terenu, w tym w zakresie oświetlenia nocnego przyjaznego dla obserwacji nocnego nieba.

Aktywność władz Szczecinka w zakresie wykorzystania wieży ciśnień dla celów edukacji i popularyzacji astronomii została zapowiedziana już 8 grudnia 2014 roku podczas sesji Rady Miasta. W dniu tym swoje cele do realizacji w kolejnej kadencji samorządowej, w tym ten pomysł, zaprezentował Burmistrz Jerzy Hardie-Douglas.

Skuteczna realizacja tej inicjatywy stworzyłaby szansę na przywrócenie społecznego poziomu aktywności w popularyzacji astronomii, jaką przez wszystkie lata swojej pasji realizował szczecinecki astronom amator, miłośnik astronautyki - Adam Giedrys. Pamięć jego utrwalono już bowiem w lokalnej społeczności poprzez umieszczenie pomnika w centrum miasta. Jest on również patronem Gimnazjum nr 3 w Szczecinku oraz jednego z miejskich rond. Miasto zadbało w 2007 roku, by historyczne obserwatorium astronoma zostało zabezpieczone nową kopułą. W całej Polsce aktywnych w popularyzowaniu astronomii jest nadal wiele osób, które dzieliły pasję z Adamem Giedrysem w Szczecinku. Jeden z jego wychowanków prowadzi lokalne Koło Przyjaciół Astronomii, a inny zadeklarował napisanie biografii astronoma.