548 lat temu, 19 lutego 1473 r. w Toruniu urodził się Mikołaj Kopernik. Na dwa lata przed okrągłą 550 rocznicą jego urodzin rozpoczyna się dyskusja o miejscu Kopernika we współczesnej świadomości Polaków, co symbolizuje ta postać, czy jest wciąż żywym elementem naszej tożsamości i czy w Toruniu powinien stanąć kolejny pomnik astronoma.
W ramach tegorocznych obchodów „Dies Natalis Copernici”, czyli corocznej imprezy w dniu urodzin polskiego astronoma Mikołaja Kopernika, organizatorzy wybiegają już myślą do okrągłej 550. rocznicy, która będzie miała miejsce za 2 lata oraz wspominają obchody 500. rocznicy urodzin polskiego astronoma. Zbliżająca się okrągła rocznica urodzin toruńskiego astronoma skłania do refleksji o jego miejscu we współczesnej polskiej kulturze i nauce oraz w świadomości Polaków, czy jest tylko produktem marketingowym, czy czymś więcej oraz czy wszystkie wartości związane z Mikołajem Kopernikiem nie dałoby się przełożyć na formę artystyczną, która byłaby namacalnie obecna w przestrzeni urbanistycznej miasta Torunia, czyli przekładając to na prosty język – czy warto, gdzie i w jakiej formie postawić nowy pomnik Mikołaja Kopernika.
19 lutego o godzinie 17:00 w ramach „Dies Natalis Copernici” rozpocznie się transmisja debaty, której tematem będzie nowy pomnik Mikołaja Kopernika w Toruniu. Przeprowadzona ona zostanie na facebookowych profilach Muzeum Okręgowego w Toruniu oraz Domu Mikołaja Kopernika. Bezpośredni link do transmisji.
W debacie wezmą udział:
- prof. dr hab. Krzysztof Mikulski – Dyrektor Centrum Badań Kopernikańskich UMK, Prezes To Mi To
- prof. dr hab. Maria Lewicka – Dyrektorka Instytutu Psychologii UMK, kierownik katedry Psychologii Społecznej i Środowiskowej UMK
- dr hab. Maciej Mikołajewski prof. UMK Instytut Astronomii UMK, red. naczelny miesięcznika Urania, w-ce prezes Polskiego Towarzystwa Astronomicznego
- dr hab. Adam Kola, prof. UMK Instytut Literaturoznawstwa UMK
- Szymon Spandowski – Nowości Toruń
Debatę będzie moderował Michał Kłosiński (Dom Mikołaja Kopernika MOT).
W trakcie programu będzie można wysłuchać koncertu fortepianowego w wykonaniu Marianny Veretylnyk (Akademia Muzyczna w Gdańsku), w skład którego wejdą utwory:
- Claude Debussy, Sonata fortepianowa, Suita bergamska, część trzecia „Światło Księżyca”
- Ludwig van Beethoven, Sonata fortepianowa d-moll nr 17 op. 31 nr 2, tzw. „Burza”, cześć pierwsza
Starsi mieszkańcy Torunia doskonale pamiętają rok 1973. W ramach obchodów kopernikańskich wiele się wówczas działo. Rewitalizowano starówkę, pobudowano miasteczko akademickie na Bielanach, powstało kilka mniejszych rzeźb w przestrzeni publicznej. Niewielu wie, że planowano wówczas również nowy pomnik Mikołaja Kopernika. Miał stanąć u zbiegu ulic Szosa Lubicka i Rydygiera. Realizację zaproponowano Bronisławowi Chromemu, ale niestety do niej nie doszło.
Model pomnika znajduje się dziś w zbiorach Domu Mikołaja Kopernika.
W lipcu 1971 r. odbył się duży plener rzeźbiarski pod nazwą „Propozycje dla Torunia”. W plenerze wzięło udział 19 artystów, którzy przygotowali 34 rzeźby. Sprawa lokalizacji poszczególnych projektów nie była ostatecznie rozstrzygnięta, ale odrzucone zostały koncepcje wniesienia jakiejkolwiek rzeźby w obszar zabytkowego starego miasta. Dziś wiemy, że z zaproponowanych przez artystów rzeźb realizacji doczekały się tylko dwie: rzeźba „Gnomon” Szczech Siwickich w dolince marzeń i rzeźba „Helios” Kopczyńskiego na placu Rapackiego.
W najbliższych dniach organizatorzy „Dies Natalis Copernici” będą się starać przybliżać większość zaproponowanych wówczas rzeźb na fanpage’u Dom Mikołaja Kopernika.
Źródło: Muzeum Okręgowe w Toruniu, Dom Mikołaja Kopernika
Oprac. Paweł Z. Grochowalski
