Większość masywnych gwiazd we Wszechświecie rodzi się wewnątrz kosmicznych obłoków gazu i pyłu, gdzie zostawia wskazówki dotyczące swojego życia, które astronomowie później mogą rozszyfrować.
Mgławica znana jako W51 jest jednym z najbardziej aktywnych obszarów gwiazdotwórczych w Drodze Mlecznej. Po raz pierwszy zidentyfikowana w 1958 roku przez radioteleskopy, tworzy bogaty kosmiczny gobelin na zdjęciu uzyskanym z - wycofanego już z obserwacji - Kosmicznego Teleskopu Spitzera.
Znajdująca się w odległości 17 000 lat świetlnych od Ziemi w kierunku konstelacji Orła, W51 ma około 350 lat świetlnych średnicy. Jest prawie niewidoczna przez teleskopy optyczne, ponieważ jej światło jest blokowane przez międzygwiazdowe obłoki pyłowe, które znajdują się pomiędzy W51 a Ziemią. Jednak dłuższy zakres widma elektromagnetycznego, taki jak fale radiowe i podczerwone, mogą przedrzeć się przez pył bez przeszkód. Oglądana w podczerwieni przez Spitzera, W51 stanowi spektakularny widok: jej całkowita emisja w podczerwieni odpowiada 20 mln Słońc.
Gdybyś mógł zobaczyć nieuzbrojonym okiem ten gęsty obłok gazu i pyłu, to wydawałby się mniej więcej tak duży, jak Księżyc w pełni. Mgławica Oriona – kolejny dobrze znany obszar gwiazdotwórczy i ulubiony cel amatorskich obserwacji astronomicznych – zajmuje mniej więcej taką samą powierzchnię na niebie. Ale W51 w rzeczywistości znajduje się znacznie dalej od Ziemi niż Orion i przez to jest znacznie większa i około 75 razy jaśniejsza. Podczas gdy Orion posiada 4 gwiazdy typu O – najmasywniejsze gwiazdy we Wszechświecie – W51 ma ich ponad 30.
„Fabryki gwiazd”, takie jak ta, mogą działać przez miliony lat. Olbrzymi czerwony region z prawej strony W51 jest starszy, co widać już po tym, jak został wyrzeźbiony przez wiatry z pokoleń masywnych gwiazd (takich, które mają co najmniej 10 mas Słońca). Pył i gaz są jeszcze bardziej zmiatane, gdy te gwiazdy umierają i eksplodują w postaci supernowych. W młodszej części mgławicy, z lewej strony, wiele gwiazd właśnie zaczyna usuwać gaz i pył w taki sam sposób, jak zrobiły to gwiazdy w starszym regionie. Widać, że wiele z tych młodych gwiazd jest w procesie formowania bąbli pustej przestrzeni wokół siebie.
Omawiane zdjęcie zostało wykonane przez Spitzera w 2004 roku, jako część kampanii obserwacyjnej, mającej na celu zmapowanie wielkoskalowej struktury Drogi Mlecznej – spore wyzwanie, ponieważ Ziemia znajduje się w jej wnętrzu. Przegląd, nazwany GLIMPSE (Galactic Legacy Infrared Mid-Plane Survey Extraordinaire), dostarczył również cennych danych na temat wielu cudów wewnątrz Drogi Mlecznej, w tym obrazy wielu gwiezdnych fabryk, takich jak W51, które były ukryte za pyłem przed teleskopami optycznymi.
Zdjęcia dostarczone przez Spitzera za pośrednictwem przeglądu GLIMPSE – w połączeniu z danymi z wielu innych uzupełniających się teleskopów – dają naukowcom wgląd w to, w jaki sposób masywne gwiazdy tworzą się w naszej Drodze Mlecznej, a następnie jak ich potężne wiatry i promieniowanie oddziałują z pozostałą otaczającą materią. Nie możemy obserwować regionów gwiazdotwórczych w innych galaktykach z taką samą szczegółowością, z jaką mamy możliwość w przypadku naszej Galaktyki. Zatem regiony takie jak W51 są naprawdę ważne dla pogłębienia naszej wiedzy, dotyczącej formowania się gwiazd w Drodze Mlecznej, co następnie możemy ekstrapolować na to, jak taki proces przebiega w innych galaktykach.
Opracowanie:
Agnieszka Nowak
Więcej informacji:
Where Are Stars Made? NASA's Spitzer Spies a Hot Spot
Źródło: Spitzer
Na ilustracji: Mgławica W51 w konstelacji Orła jest jednym z najbardziej aktywnych regionów gwiazdotwórczych w Drodze Mlecznej. Źródło: NASA/Spitzer
