Przejdź do treści

Geminidy z roku na rok coraz aktywniejsze

Geminidy są najaktywniejszym rojem meteorów na ziemskim niebie. W różnego rodzaju kalendarzach astronomicznych aktywność Geminidów określana jest najczęściej jako ZHR=120. W ostatnich latach obserwowano jednak maksima o wyraźnie większej aktywności.

Do druku w Monthly Notices of the Royal Astronomical Society złożona została właśnie krótka i dość treściwa publikacja potwierdzająca wieloletni wzrost aktywności roju w maksimum. Analizy dokonano na podstawie obserwacji wizualnych z lat 1985-2016. Autorzy publikacji wskazują jednocześnie że najprawdopodobniej nie zaobserwujemy wzrostu aktywności związanego z bliskim przelotem obiektu 3200 Phaethon do którego dojdzie 16 grudnia, tuż po maksimum Geminidów.

Galina Ryabowa i Jurgen Rendtel dokonali analizy obserwacji wizualnych zgromadzonych w bazie VMDB IMO (Visual Meteor DataBase). Udało się dostrzec wieloletni trend wzrostowy, aktywność Geminidów w ciągu ostatnich 17 lat wzrosła o 20 procent i nic nie wskazuje na zmianę w najbliższych latach. Dane obserwacyjne zdają się potwierdzać dane modelowe. Poprzez zmianę położenia węzła orbitalnego dla średniej orbity Geminidów i pod wpływem efektu Poyntinga-Robertsona centralna część strumienia coraz bardziej przesuwa się w okolice orbity ziemskiej. Ocenia się, że rój Geminidów powstał około 2000 lat temu. Kometa obecnie znana jako 3200 Phaethon pod wpływem perturbacji grawitacyjnych została wówczas skierowana w centralne rejony Układu Słonecznego, na orbitę z peryhelium pomiędzy 0,1 a 0,15 jednostek astronomicznych. W nowych warunkach doszło do gwałtownego wyrzutu materii który uformował współcześnie znany rój Geminidów, a jednocześnie w znaczący sposób zmienił orbitę obiektu macierzystego. Tak oto w dość krótkim czasie powstał strumień Geminidów, który jeszcze w 1000 lat po tych wydarzeniach nie był obserwowany z Ziemi. Stopniowa zmiana średnich parametrów orbitalnych roju spowodowała, że już po kolejnych 500 latach rój stał się obserwowalny i od tego czasu jego aktywność najprawdopodobniej wzrasta i nawet współcześnie wciąż jeszcze jesteśmy dość daleko od centralnej części strumienia.

Orbita obiektu 3200 Phaethon podlega mniejszym zmianom niż orbita roju Geminidów. Materiał świeżo wyrzucany z Phaethona wciąż nie ma zbyt dużych szans, aby docierać do naszej planety. W ostatnich latach obserwowano pojaśnienia Phaethona w pobliżu peryhelium orbity kiedy to jasność wzrastała o około 2 magnitudo, modelując meteoroidy wyrzucone podczas ostatnich przejść przez peryhelium uzyskano minimalne odległości od orbity ziemskiej na poziomie 0,02 jednostki astronomicznej. Zdaniem autorów publikacji, pomimo bliskiego przejścia planetoidy Phaethon w dniu 16 grudnia nie dojdzie do zauważalnego wzrostu aktywności roju. Wysoka powinna być natomiast aktywność dla strumienia wyrzuconego w przestrzeń 2000 lat temu, dla roku 2017 ZHR powinien być na poziomie 180.

Zachęcamy gorąco do wizualnych obserwacji Geminidów podczas nadchodzącego maksimum. Aktywność będzie znaczna, samo maksimum rozciąga się na około dwie noce i jest bardziej atrakcyjne niż dobrze wszystkim znane maksimum Perseidów. Przeszkodą w obserwacjach Geminidów jest zazwyczaj zła pogoda typowa dla terenu Polski w grudniu oraz niskie temperatury. Jeśli jednak pogoda dopisze zachęcam do obserwacji. Powyższy przykład pokazuje że klasyczne obserwacje wizualne meteorów wciąż są cenne i prowadzą do uzyskiwania wyników naukowych na najwyższym poziomie.

Na zdjęciu: bolid z roju Geminidów zarejestrowany przez sieć bolidową NASA 15 grudnia 2011 roku

Reklama