Gum 19: mgławica "Dwie Twarze"

W roku 1955 australijski astrofizyk Colin S. Gum opublikował katalog zawierający ponad 80 mgławic nieba południowego, które świecą w linii HII zjonizowanego wodoru. Jedna z mniej znanych, ale chyba najciekawsza z tych mgławic, to Gum 19 w gwiazdozbiorze Żagla (Vela), odległa od nas o około 22 tysiące lat świetlnych.

Nowy, bardzo atrakcyjny obraz mgławicy Gum 19 został właśnie udostępniony przez obserwatorów z Europejskiego Obserwatorium Południowego (European Southern Observatory). Używając instrumentu Sofi - kamery i spektrografu pracującego przy teleskopie NTT (New Technology Telescope) w Chile - uzyskali oni obraz mgławicy na trzech długościach fal sięgających aż do 2,2 mikrona. Choć mgławica Gum 19 jest słabo widoczna w świetle widzialnym, to w podczerwieni dostrzec można jej podwójną, niczym oblicze rzymskiego boga Janusa, strukturę. Jasny, pionowy pas dzieli ją bowiem na dwie połowy: ciemną i jasną. Jasna połowa to efekt podświetlenia mgławicy przez niebieskiego superolbrzyma - gwiazdę znaną jako V391 Velorum. Nowe gwiazdy powstają zarówno tam, jak i w ciemnych obłokach jej lewej połowy.

Gwiazda V391 Velorum, z temperaturą powierzchni sięgającą 30 tysięcy stopni Celsjusza, wykazuje spory temperament. Jej jasność może ulegać nagłym zmianom, przypuszczalnie w wyniku wyrzutów materii w otaczającą przestrzeń. Gwiazdy o podobnej masie istnieją zwykle przez zaledwie 10 milionów lat, zanim wybuchną jako supernowe.

Jak podaje ESO w swoim komunikacie prasowym, mgławica Gum 19 ukazuje w podczerwieni swój niesamowity, przypominający rozdarcie czasoprzestrzeni, wygląd z wąskim, niemal pionowym jasnym regionem przecinającym jej środek. Eksplozywny koniec życia gwiazdy V391 Velorum zmieni zapewne na zawsze intrygujący obecnie wygląd mgławicy Gum 19.
 

Źródło: Andrzej Gibiec

Na ilustracji: Gum 19 to region narodzin gwiazd w gwiazdozbiorze Żagla. Powyższy obraz to efekt połączenia zdjęć uzyskanych teleskopem NTT w Chile na trzech różnych długościach fal w zakresie podczerwonym. Przedstawiony obszar ma rozmiar kątowy 4,7 minuty łuku. Kliknij na miniaturę, żeby zobaczyć obraz o lepszej jakości. Źródło: ESO

(Tekst ukazał się pierwotnie w serwisie Orion, którego zasoby zostały włączone do portalu Urania)