Międzynarodowa Unia Astronomiczna ogłosiła wyniki ogólnoświatowego plebiscytu NameExoWorlds na wybór nazw dla 19 pozasłonecznych układów planetarnych (gwiazd i ich planet). Polaków ucieszy wiadomość, że jedna z gwiazd z wieloma planetami otrzyma nazwę Copernicus, od Mikołaja Kopernika, najsłynniejszego polskiego astronoma.
Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU) jako jedyny podmiot jest uprawniona do nadawania oficjalnych nazw obiektom w kosmosie. Do tej pory planety pozasłoneczne miały jedynie oznaczenia generowane w taki sposób, że do nazwy (oznaczenia) gwiazd dodawano kolejne litery alfabetu zaczynając od b, pisane małą literą. Przykładowo 51 Pegasi b to planeta okrążająca gwiazdę 51 Pegasi. Na dodatek tylko najjaśniejsze gwiazdy miały nazwy słowne, zazwyczaj wywodzące się ze starożytności.
IAU postanowiła posłuchać głosów społeczeństwa z całego świata i pozwolić internautom zagłosować na nazwy dla 19 układów planetarnych (14 gwiazd i 31 planet). Zorganizowała w tym celu plebiscyt NameExoWorlds. W pierwszej fazie klub astronomiczne, organizacje, instytucje czy planetaria z różnych krajów mogły zgłaszać propozycje nazw wraz z uzasadnieniami. Nazwy musiały spełniać pewne ogólne kryteria nazewnictwa obiektów w kosmosie. Takie propozycje napłynęły z 45 krajów i były to łącznie 274 nazwy.
W drugim etapie plebiscytu zbierano głosy od internautów - zagłosować mógł każdy chętny. Nadeszły 573 242 głosy. Potem Grupa Robocza ds. Nazw Planet i Księżyców przeanalizowała wszystkie nazwy, które wygrały w plebiscycie i z jednym wyjątkiem je zaakceptowała. Wyjątkiem jest nazwa dla gwiazdy tau Boötis, która okazała się nie spełniać kryteriów. IAU zapowiedziała przeprowadzenie nowego głosowania na nazwę dla tego obiektu.
W plebiscycie mamy wątki polskie. Po pierwsze do nazwania wybrano układ planetarny pulsara PSR 1257+12, z planetami odkrytymi przez polskiego astronoma prof. Aleksandra Wolszczana. Od tej pory sam pulsar otrzymuje alternatywną nazwę Lich, a jego planety: Draugr, Poltergeist, Phobetor.
Drugim polskim wątkiem jest "Copernicus" od Mikołaja Kopernika, czyli najbardziej znanego na świecie polskiego astronoma, który żył w XV/XVI wieku. Taką nazwę będzie mieć gwiazda 55 Cancri, z kolei jej planety otrzymają imiona innych wielkich naukowców, m.in. Galileusza.
Prezentujemy pełen spis nowych nazw dla pozasłonecznych układów planetarnych, po lewej oznaczenia oficjalne, a po prawej przyjęte oficjalnie nazwy słowne. Na pierwszej pozycji wymieniona jest nazwa danej gwiazdy, a na kolejnych nazwy planet ją okrążających.
Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU) jako jedyny podmiot jest uprawniona do nadawania oficjalnych nazw obiektom w kosmosie. Do tej pory planety pozasłoneczne miały jedynie oznaczenia generowane w taki sposób, że do nazwy (oznaczenia) gwiazd dodawano kolejne litery alfabetu zaczynając od b, pisane małą literą. Przykładowo 51 Pegasi b to planeta okrążająca gwiazdę 51 Pegasi. Na dodatek tylko najjaśniejsze gwiazdy miały nazwy słowne, zazwyczaj wywodzące się ze starożytności.
IAU postanowiła posłuchać głosów społeczeństwa z całego świata i pozwolić internautom zagłosować na nazwy dla 19 układów planetarnych (14 gwiazd i 31 planet). Zorganizowała w tym celu plebiscyt NameExoWorlds. W pierwszej fazie klub astronomiczne, organizacje, instytucje czy planetaria z różnych krajów mogły zgłaszać propozycje nazw wraz z uzasadnieniami. Nazwy musiały spełniać pewne ogólne kryteria nazewnictwa obiektów w kosmosie. Takie propozycje napłynęły z 45 krajów i były to łącznie 274 nazwy.
W drugim etapie plebiscytu zbierano głosy od internautów - zagłosować mógł każdy chętny. Nadeszły 573 242 głosy. Potem Grupa Robocza ds. Nazw Planet i Księżyców przeanalizowała wszystkie nazwy, które wygrały w plebiscycie i z jednym wyjątkiem je zaakceptowała. Wyjątkiem jest nazwa dla gwiazdy tau Boötis, która okazała się nie spełniać kryteriów. IAU zapowiedziała przeprowadzenie nowego głosowania na nazwę dla tego obiektu.
W plebiscycie mamy wątki polskie. Po pierwsze do nazwania wybrano układ planetarny pulsara PSR 1257+12, z planetami odkrytymi przez polskiego astronoma prof. Aleksandra Wolszczana. Od tej pory sam pulsar otrzymuje alternatywną nazwę Lich, a jego planety: Draugr, Poltergeist, Phobetor.
Drugim polskim wątkiem jest "Copernicus" od Mikołaja Kopernika, czyli najbardziej znanego na świecie polskiego astronoma, który żył w XV/XVI wieku. Taką nazwę będzie mieć gwiazda 55 Cancri, z kolei jej planety otrzymają imiona innych wielkich naukowców, m.in. Galileusza.
Prezentujemy pełen spis nowych nazw dla pozasłonecznych układów planetarnych, po lewej oznaczenia oficjalne, a po prawej przyjęte oficjalnie nazwy słowne. Na pierwszej pozycji wymieniona jest nazwa danej gwiazdy, a na kolejnych nazwy planet ją okrążających.
14 Andromedae - Veritate
14 Andromedae b - Spe
18 Delphini - Musica
18 Delphini b - Arion
42 Draconis - Fafnir
42 Draconis b - Orbitar
47 Ursae Majoris - Chalawan
47 Ursae Majoris b - Taphao Thong
47 Ursae Majoris c - Taphao Kaew
51 Pegasi - Helvetios
51 Pegasi b - Dimidium
55 Cancri - Copernicus
55 Cancri b - Galileo
55 Cancri c - Brahe
55 Cancri d - Lippershey
55 Cancri e - Janssen
55 Cancri f - Harriot
Ain (epsilon Tauri) - pozostaje nazwa Ain
Ain b (epsilon Tauri b) - Amateru
Edasich (iota Draconis) - pozostaje nazwa Edasich
Edasich b (iota Draconis b) - Hypatia
epsilon Eridani - Ran
epsilon Eridani b - AEgir
Errai (gamma Cephei) - pozostaje nazw Errai
Errai b (gamma Cephei b) - Tadmor
Fomalhaut (alpha Piscis Austrini) - pozostaje nazwa Fomalhaut
Fomalhaut b (alpha Piscis Austrini b) - Dagon
HD 104985 - Tonatiuh
HD 104985 b - Meztli
HD 149026 - Ogma
HD 149026 b - Smertrios
HD 81688 - Intercrus
HD 81688 b - Arkas
mu Arae - Cervantes
mu Arae b - Quijote
mu Arae c - Dulcinea
mu Arae d - Rocinante
mu Arae e - Sancho
Pollux (beta Geminorum) - pozostaje nazwa Pollux
Pollux b (beta Geminorum b) - Thestias
PSR 1257+12 - Lich
PSR 1257+12 b - Draugr
PSR 1257+12 c - Poltergeist
PSR 1257+12 d - Phobetor
upsilon Andromedae - Titawin
upsilon Andromedae b - Saffar
upsilon Andromedae c - Samh
upsilon Andromedae d - Majriti
xi Aquilae - Libertas
xi Aquilae b - Fortitudo
Kompletna lista wyników plebiscytu została ogłoszona na stronie internetowej http://nameexoworlds.iau.org/
Więcej informacji:
Na ilustracji:
Nowe oficjalne nazwy słowne dla planet pozasłonecznych. Źródło: IAU.