Przejdź do treści

Największe kosmiczne fale uderzeniowe zaobserwowane do tej pory

Zdjęcie przedstawia jedną z dwóch fal uderzeniowych zaobserwowanych w gromadzie galaktyk Abell 3667.

Międzynarodowy zespół astronomów wykonał najbardziej szczegółowe obrazy największych kosmicznych fal uderzeniowych, jakie kiedykolwiek zaobserwowano. Obserwacje opierają się na danych z radioteleskopu MeerKAT w RPA i zostały opublikowane w czasopiśmie „Astronomy & Astrophysics”.

Galaktyki nie są równomiernie rozmieszczone we Wszechświecie, lecz grupują się w tak zwanych gromadach galaktyk, które są utrzymywane razem przez grawitację. Jednak grawitacja powoduje również, że gromady galaktyk przyciągają się wzajemnie – i nieuchronnie dochodzi do zderzeń. Zderzenia gromad galaktyk są największymi zdarzeniami astronomicznymi od czasu powstania Wszechświata.

Kiedy gromady galaktyk się zderzają, powstają olbrzymie kosmiczne fale uderzeniowe, które przemieszczają się przez nowo uformowaną gromadę galaktyk. Obecnie międzynarodowej grupie astronomów pod kierownictwem dr. Francesco de Gasperina, byłego młodszego profesora na Uniwersytecie w Hamburgu, udało się uzyskać obrazy największej fali uderzeniowej, jaką kiedykolwiek zaobserwowano, dzięki danym z radioteleskopu MeerKAT. Obrazy o wysokiej rozdzielczości gromady galaktyk Abell 3667 zapewniają jak dotąd unikalny wgląd w strukturę kosmicznych fal uderzeniowych.

Kosmiczne fale uderzeniowe są pełne niespodzianek i o wiele bardziej złożone, niż początkowo sądziliśmy – mówi Francesco de Gasperin i wyjaśnia: Fale uderzeniowe działają jak olbrzymie akceleratory cząstek i przyspieszają elektrony niemal do prędkości światła. Kiedy te szybkie elektrony przechodzą przez pole magnetyczne, emitują promieniowanie długofalowe, które można obserwować za pomocą radioteleskopów. Fale uderzeniowe są poprzecinane misternym wzorem jasnych włókien, które wskazują na położenie olbrzymich linii pola magnetycznego i regionów, w których elektrony są przyspieszane.

Jednym z kluczowych obszarów badań prowadzonych przez Obserwatorium w Hamburgu jest badanie gromad galaktyk. Abell 3667 można szczególnie dobrze obserwować za pomocą radioteleskopu MeerKAT na półkuli południowej, ponieważ znajduje się ona stosunkowo blisko Ziemi. Abell 3667 uformowała się miliard lat temu, ale to, co naukowcy mierzą dzisiaj, miało miejsce około 800 milionów lat temu. W tym czasie fale uderzeniowe rozchodziły się z prędkością 1500 km/s i były około sześćdziesiąt razy większe od naszej Drogi Mlecznej.

Opracowanie:
Agnieszka Nowak

Więcej informacji:  
Largest cosmic shock waves observed so far

Źródło: Uniwersytet w Hamburgu

Na ilustracji: Zdjęcie przedstawia jedną z dwóch fal uderzeniowych zaobserwowanych w gromadzie galaktyk Abell 3667. Źródło: Francesco de Gasperin, SARAO.

Reklama