Ostatnio w najbardziej prestiżowych czasopismach naukowych w zakresie astronomii wyraźnie przeważa odległy kosmos, co w dużej mierze jest wynikiem pracy Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba i innych znakomitych przyrządów do badania najdalszych obiektów. Nie oznacza to jednak, że wiemy już wszystko o naszym najbliższym otoczeniu.
Charon jest największym z księżyców Plutona. Jego rozmiary (50% średnicy Plutona) są na tyle duże, że niektórzy uważają te obiekty za podwójną planetę karłowatą. Naukowcy wciąż starają się ustalić, jak ten układ powstał. Nowy model, o tyle ciekawy, że prowadzi do nieco innego składu obu ciał niż się powszechnie przypuszcza, zaproponowano w styczniu br.
Wygląda, że układ powstał w wyniku zderzenia, w którym początkowo oba ciała się skleiły (jak to nazwano „pocałowały się”), następnie po kilkugodzinnym trwaniu w stanie połączenia rozdzieliły się i z czasem wytworzyły układ zbliżony do współczesnego.
Io jest najbardziej wulkanicznym ciałem w Układzie Słonecznym. Na tym księżycu działa sto kilkadziesiąt aktywnych wulkanów, których erupcje wyrzucają materiał piroklastyczny na wysokość nawet do 400 km ponad powierzchnię. Bardzo interesujące jest źródło energii powodującej tak silny wulkanizm oraz wewnętrzna struktura Io. Istnieją dwa konkurencyjne modele, ale pomiary dokonane przez sondę Juno na przełomie 2023 i 2024 r. oraz późniejsze rachunki modelowe umożliwiły w miarę precyzyjne określenie rozkładu gęstości poszczególnych warstw we wnętrzu księżyca.
Powszechnie zakłada się, że ocean magmy występował na większości ciał planetarnych w pewnym etapie ich ewolucji. Autorzy twierdzą, że nowe dane dotyczące Io podważają to przekonanie.
W najnowszym 2/2025 numerze Uranii przeglądamy ciekawe wyniki badań związanych z naszym bliskim sąsiedztwem w kosmosie. Startujemy od krańców Układu Słonecznego, gdzie krążą planety karłowate, sprawdzamy księżyce i planetoidy w kontekście oceanów magmy i kwestii występowania wody w początkach istnienia Układu Słonecznego, a kończymy na efekcie cieplarnianym oraz analizie możliwości występowania superrozbłysków na Słońcu.
Zamów numer w internetowym sklepie Uranii, w salonie i sieci Empik lub kup wersję elektroniczną.
Zamów roczną lub dwuletnią prenumeratę – teraz również w wersji elektronicznej – i nie przegap żadnego numeru!
Więcej:
- Archiwalne numery Uranii dostępne bezpłatnie w Cyfrowym Archiwum Uranii
Opracowanie: Magda Maszewska
Na zdjęciu: Zestawienie najlepszych zdjęć obiektów Układu Słonecznego wykonanych przez astrofotografa Łukasza Sujkę w latach 2020-2022 (obrazy nie są zachowane w skali). Fotografia została nagrodzona w międzynarodowym konkursie AstroCamera 2023. Źródło: AstroCamera
