W nocy z 1 na 2 sierpnia 2017 roku Gabriel Murawski (20 letni miłośnik astronomii z PTMA Białystok) przeprowadził fotometryczne obserwacje gwiazdy HD 5843 leżącej w konstelacji Ryb. Okazało się, że to nowa gwiazda zmienna!
Gabriel Murawski przeprowadził obserwacje przy pomocy kamery ASI178MM-c, obiektywu Canon FD 300mm f/2.8L i montażu paralaktycznego EQ5. Około godziny 00:15 rozpoczął zbieranie materiału, kończąc o 02:00. W tym czasie zebrał 1300 klatek, które posłużyły do oceny jasności gwiazd znajdujących się w kadrze. Cel HD 5843 został wybrany nieprzypadkowo. Gabriel Murawski na podstawie archiwalnych obserwacji przez sondę Kepler (w trakcie misji K2) podejrzewał, że gwiazda może wykazywać zmienność.
Utrata dwóch kół kalibrujących pozycję sondy spowodowała, że pomiary są pełne błędów i nie mogą stanowić jako bezpośredni dowód zmienności gwiazd zmiennych. Aby sprawdzić czy obiekt faktycznie zmienia jasność, Gabriel przeprowadził jej dodatkowe obserwacje. Rejestrację HD 5843 wykonał przy pomocy filtra fotometrycznego V, który umożliwia porównanie z archiwalnymi obserwacjami.
W okolicy 2457967,468 (data Juliańska) zarejestrował minimum blasku, które zgadza się z przewidywaniami według danych z K2 (kampania C8). Korzystając z periodogramu określił okres 0.07902951 dni (113.8 minut), a wyznaczona epoka maksimum to HJD=2457405.2882. Gwiazda ma obecnie około 8.025-8.045 magnitudo, więc zakres zmienności jest niewielki (amplituda zaledwie 0.02 mag).
Tak mała różnica jest niezauważalna przez ludzkie oko, co pokazuje trudność w detekcji tego obiektu. Złapanie takiej zmiany blasku stanowi wyzwanie, gdyż jest to nieco trudniejszy cel niż tranzyt planety pozasłonecznej HD 189733 b (7.67 mag i spadek 0.028 mag, przy czym spadek jasności jest tam bardziej gwałtowny). Ze względu na typ widmowy A5 i dość krótki okres, gwiazda zmienna należy do typu DSCT (Delta Scuti).
To pulsujące gwiazdy zmienne, które są również wykorzystywane jako świece standardowe do wyznaczania odległości we Wszechświecie. Astronom amator posiadając własne obserwacje mógł skorzystać z archiwalnych danych (K2, HIPPARCOS oraz ASAS), na podstawie których wspomógł swoją rejestrację w celu potwierdzenia lub wykluczenia sygnału zmian blasku.
I w ten sposób stwierdził, że HD 5843 faktycznie wykazuje zmienność typu DSCT. Kilka dni temu AAVSO (ang. American Association of Variable Star Observers), czyli organizacja zrzeszająca obserwatorów gwiazd zmiennych nie tylko z Polski, ale i z całego świata, potwierdziła ostatecznie odkrycie i tym samym Gabriel Murawski stał się jej oficjalnym odkrywcą.
Gabriel Murawski przeprowadził obserwacje przy pomocy kamery ASI178MM-c, obiektywu Canon FD 300mm f/2.8L i montażu paralaktycznego EQ5. Około godziny 00:15 rozpoczął zbieranie materiału, kończąc o 02:00. W tym czasie zebrał 1300 klatek, które posłużyły do oceny jasności gwiazd znajdujących się w kadrze. Cel HD 5843 został wybrany nieprzypadkowo. Gabriel Murawski na podstawie archiwalnych obserwacji przez sondę Kepler (w trakcie misji K2) podejrzewał, że gwiazda może wykazywać zmienność.
Utrata dwóch kół kalibrujących pozycję sondy spowodowała, że pomiary są pełne błędów i nie mogą stanowić jako bezpośredni dowód zmienności gwiazd zmiennych. Aby sprawdzić czy obiekt faktycznie zmienia jasność, Gabriel przeprowadził jej dodatkowe obserwacje. Rejestrację HD 5843 wykonał przy pomocy filtra fotometrycznego V, który umożliwia porównanie z archiwalnymi obserwacjami.
W okolicy 2457967,468 (data Juliańska) zarejestrował minimum blasku, które zgadza się z przewidywaniami według danych z K2 (kampania C8). Korzystając z periodogramu określił okres 0.07902951 dni (113.8 minut), a wyznaczona epoka maksimum to HJD=2457405.2882. Gwiazda ma obecnie około 8.025-8.045 magnitudo, więc zakres zmienności jest niewielki (amplituda zaledwie 0.02 mag).
Tak mała różnica jest niezauważalna przez ludzkie oko, co pokazuje trudność w detekcji tego obiektu. Złapanie takiej zmiany blasku stanowi wyzwanie, gdyż jest to nieco trudniejszy cel niż tranzyt planety pozasłonecznej HD 189733 b (7.67 mag i spadek 0.028 mag, przy czym spadek jasności jest tam bardziej gwałtowny). Ze względu na typ widmowy A5 i dość krótki okres, gwiazda zmienna należy do typu DSCT (Delta Scuti).
To pulsujące gwiazdy zmienne, które są również wykorzystywane jako świece standardowe do wyznaczania odległości we Wszechświecie. Astronom amator posiadając własne obserwacje mógł skorzystać z archiwalnych danych (K2, HIPPARCOS oraz ASAS), na podstawie których wspomógł swoją rejestrację w celu potwierdzenia lub wykluczenia sygnału zmian blasku.
I w ten sposób stwierdził, że HD 5843 faktycznie wykazuje zmienność typu DSCT. Kilka dni temu AAVSO (ang. American Association of Variable Star Observers), czyli organizacja zrzeszająca obserwatorów gwiazd zmiennych nie tylko z Polski, ale i z całego świata, potwierdziła ostatecznie odkrycie i tym samym Gabriel Murawski stał się jej oficjalnym odkrywcą.
Gratulujemy młodemu astronomowi amatorowi odkrycia, życzymy dalszych sukcesów!
Opracował:
Adam Tużnik
Odcinek Astronarium nr.10 "Gwiazdy zmienne" do obejrzenia na YouTube:
Więcej informacji:
Na ilustracji:
Krzywa jasności dla głównego okresu według danych Keplera. Źródło: HIPPARCOS, ASAS/Gabriel Murawski (kod AAVSO: MGAB).