Astronomowie znaleźli bardzo rzadki przypadek potrójnego kwazara. To układ trzech kwazarów połączonych siłami grawitacji, okrążających się nawzajem. Jest on prawdopodobnie wynikiem kolizji kilku galaktyk. To drugi taki przypadek w historii astronomii.
Kwazary to bardzo jasne i zarazem wyjątkowo silne źródła energii. Można je zaobserwować w centrach galaktyk posiadających bardzo masywną czarną dziurę. W przypadku układów z wieloma kwazarami, które są niejako utrzymywane razem dzięki ich własnej grawitacji, uważa się, że za ich powstanie odpowiada proces zderzania się ze sobą pojedynczych, samotnych galaktyk.
Triplety kwazarowe są jednak trudne do bezpośredniego zaobserwowania ze względu na ograniczenia, które często uniemożliwiają rozdzielenie na niebie bardzo odległych obiektów astronomicznych. Badania takich układów dodatkowo utrudnia fakt, że są one we Wszechświecie bardzo rzadkie. Jednak zespół naukowców pod kierownictwem dr. Emanuele Fariny z Uniwersytetu w Como we Włoszech zdołał tego dokonać, porównując obserwacje z NTT (New Technology Telescope) z ESO (La Silla, Chile) z danymi uzyskanymi z hiszpańskiego obserwatorium Calar Alto oraz z wynikami aplikacji zaawansowanych technik modelowania komputerowego. Dzięki temu możliwe było potwierdzenie istnienia układu trzech kwazarów - QQQ J1519+0627. Co najciekawsze, światło tych bardzo odległych kwazarów musiało, aby dolecieć do nas, pokonać odległość aż 9 miliardów lat świetlnych. Oznacza to, że zostało ono wyemitowane w czasie, gdy Kosmos liczył sobie dopiero jedna trzecią swego obecnego wieku!
Doniesienia zespołu naukowego potwierdziły dalsze, wnikliwe analizy. Obserwowane „ciało” istotnie składa się z trzech wyodrębnionych, choć bardzo bliskich sobie źródeł energii. Dwa z trzech składników systemu znajdują się bliżej siebie niż trzeci. Oznacza to, że układ mógł początkowo utworzyć się w wyniku interakcji pomiędzy tylko dwoma sąsiadującymi kwazarami. Ponadto nie przedstawiono dowodów zaobserwowania w ich okolicy żadnych bardzo jasnych galaktyk o silnej emisji w podczerwieni - czyli takich, w jakich zwykle kwazary są powszechnie spotykane. Co może to oznaczać zdaniem naukowców ? Wspomniany wyżej zespół sugeruje, że odkryty układ potrójny może stanowić część jakiejś większej kosmicznej struktury, która nadal jest na etapie powolnego powstawania.
Prowadzone będą zatem dalsze badania układu QQQ J1519+0627.. Mają one wyjaśnić, jak dokładnie takie potrójne kwazary powstają, oraz jak bardzo są rzadkie we Wszechświecie. Być może dowiemy się czegoś więcej na temat tworzenia się i grupowania masywnych galaktyk.
Źródło: Elżbieta Kuligowska | Źródło: astronomy.com
Na zdjęciu: Zdjęcie w podczerwieni ukazuje potrójny układ kwazarowy QQQ J1519+0627. Zostało ono wykonane przy pomocy 3.5 – metrowego teleskopu aperturowego z Calar Alto Observatory z Andaluzji na południu Hiszpanii. Kwazary są znaczone literami A, B, i C. Źródło: Emanuele Paolo Farina
(Tekst ukazał się pierwotnie w serwisie Orion, którego zasoby zostały włączone do portalu Urania)