Z punktu widzenia współczesnej kosmologii niezwykle ważna jest precyzja – a w szczególności wyznaczenie stałej Hubble'a z bardzo wysoką dokładnością. Międzynarodowy zespół astronomów pod kierownictwem prof. Grzegorza Pietrzyńskiego z Centrum Astronomicznego Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk zmierzył odległość do Wielkiego Obłoku Magellana (Large Magellanic Cloud – LMC) z wyjątkową precyzją jednego procenta.
Obecnie niepewność wyznaczenia tej stałej wynika przede wszystkim z nieprecyzyjnej kalibracji relacji okres-jasność dla gwiazd znanych jako cefeidy, znanej również jako prawo Leavitt. Wielki Obłok Magellana (LMC) tradycyjnie służy od dawna jako najlepsza galaktyka, za pomocą której można skalibrować tę relację dla znajdujących się w niej cefeid. Z kolei podwójne układy zaćmieniowe złożone z gwiazd późnych typów widmowych zapewniają nam najbardziej na tę chwilę precyzyjny sposób pomiaru odległości do samego LMC.
Limit precyzji osiągalnej za pomocą tej metody wynosi obecnie około dwa procent i jest zdeterminowany przez dokładność kalibracji dla zależności barw gwiazd od ich jasności powierzchniowych. Naukowcy z Polski wraz ze swoimi kolegami z zagranicy opublikowali jednak nowe wyniki badań, w których dokładność tego typu pomiarów wynosi aż 0,8 procent. Wyniki te zostały przez nich wykorzystane do zmierzenia na nowo odległości do LMC. Dzięki dokładnym pomiarom przeprowadzonym dla dwudziestu podwójnych układów gwiazd zaćmieniowych odległość ta została wyznaczona z dokładnością 1 procenta i wynosi teraz 49.59 ±0.09 kiloparseków.
Nazwa Wielkiego Obłoku Magellana pochodzi od nazwiska słynnego podróżnika Ferdynanda Magellana, który obserwował go podczas swych dalekich podróży po świecie. Podobnie jak nasza Galaktyka, „obłok” ten jest w rzeczywistości skupiskiem miliardów gwiazd. Ze względu na swą bliskość (to tak zwana galaktyka satelitarna, krążąca wokół Drogi Mlecznej) jest też idealnym laboratorium do badań nad bardzo różnymi obiektami kosmicznymi i procesami astrofizycznymi. Badania te wymagają jednak wiedzy na temat dokładnej odległości do tej galaktyki. Odległość ta jest również naszym punktem odniesienia dla większych odległości w kosmosie – w tym odległości kosmologicznych.
Także natura ciemnej energii jest badana między innymi dzięki pomiarom stałej Hubble'a opisującej szybkość ekspansji Wszechświata. Nowy, niezwykle dokładny pomiar odległości do LMC daje teraz możliwość zwiększenia precyzji wyznaczania stałej Hubble'a, a tym samym nadzieję na rozwiązanie tej jednej z największych zagadek Wszechświata.
Czytaj więcej:
Źródło: CAMK/Nature
Opracowanie: Elżbieta Kuligowska
Na zdjęciu: Wielki Obłok Magellana (LMC) znajduje się w odległości tylko 180 000 lat świetlnych stąd, w gwiazdozbiorze Złotej Ryby (Dorado). Rozciąga się na około 15 000 lat świetlnych i jest najbardziej masywną z galaktyk satelitarnych Drogi Mlecznej, stanowiąc jednocześnie miejsce wybuchu najbliższej supernowej naszych czasów. Rzucający się w oczy czerwony obłoczek po prawej stronie to 30 Doradus, zwana też Mgławicą Tarantula, ogromny region formowania się gwiazd w Wielkim Obłoku Magellana. Źródło: APOD.pl
