Przejdź do treści

Otwarcie Centrum Astronomiczno-Kulturalnego w Niedźwiadach – nowej siedziby PPSAE

Teleskop Roland fot. P. Dobies

W Niedźwiadach koło Szubina w województwie kujawsko-pomorskim (powiat nakielski) 19 września 2020 r. odbyło się uroczyste otwarcie Centrum Astronomiczno-Kulturalnego, w jakie została przekształcona siedziba Pałucko-Pomorskiego Stowarzyszenia Astronomiczno-Ekologicznego (PPSAE). Wśród zaproszonych gości był także redaktor naczelny „Uranii – Postępów Astronomii” prof. Maciej Mikołajewski.

Niedźwiady to niewielka wieś (ok. 76 osób) położona ok. 2 km na południe od szosy Szubin – Nakło, w powiecie nakielskim, niecałe 30 minut jazdy od Bydgoszczy (województwo kujawsko-pomorskie). Od 2000 r. funkcjonuje tu obserwatorium astronomiczne, zbudowane od podstaw i prowadzone przez Pałucko-Pomorskie Stowarzyszenie Astronomiczno-Ekologiczne (PPSAE). W latach 2019–2020 budynek Stowarzyszenia był poddany generalnej przebudowie.

Z okazji otwarcia Centrum Astronomiczno-Kulturalnego w Niedźwiadach władze Gminy Szubin oraz Stowarzyszenie przygotowało imprezę zatytułowaną „Kosmiczne otwarcie”, na którą przyjechali znamienici goście oraz miłośnicy astronomii z całej Polski. Wydarzenie wystartowało 19 września 2020 r. o godz. 17:00. Konferansjerem był znany w województwie kujawsko-pomorskim popularyzator astronomii, dziennikarz, prezenter radiowy i telewizyjny – Piotr Majewski. Przybyłych gości przywitał Mariusz Piotrkowski, burmistrz Szubina, który podkreślił jak bardzo cieszy się,  gdy widzi z roku na rok przybywających nowych miłośników nauki, a tym samym rośnie nowe pokolenie pasjonatów astronomicznych obserwacji. Następnie głos zabrał prezes PPSAE Marek Nikodem, który omówił etapy powstawania obserwatorium oraz historię Stowarzyszenia. Po czym odbyła się cześć oficjalna, w czasie której m.in. wręczono honorowy tytuł członka Pałucko-Pomorskiego Stowarzyszenia Astronomiczno-Ekologicznego dwóm burmistrzom Szubina: byłemu – Arturowi Michalakowi oraz obecnemu – Mariuszowi Piotrkowskiemu. Dodatkowo gmina Szubin otrzymała honorowy tytuł „Gmina przyjazna astronomii” za współpracę i ogromne zaangażowanie przy modernizacji obserwatorium.

Marek Nikodem otwiera nową siedzibę PPSAE

Po części oficjalnej uczestnicy wydarzenia wzięli udział w zwiedzaniu obserwatorium oraz  wystawy meteorytów przygotowanej przez Józefa Barana. Później można było wysłuchać wystąpienia Macieja Mikołajewskiego – wiceprezesa Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, redaktora naczelnego dwumiesięcznika Urania – Postępy Astronomii oraz scenarzysty serialu popularnonaukowego „Astronarium”, który wspomniał m.in. o pracach Zespołu Parlamentarnego ds. Technologii Kosmicznych i Astronomii oraz Obchodów 550. Rocznicy Urodzin Mikołaja Kopernika, w tym o uchwale ustanowienia 2021 roku Rokiem Stanisława Lema oraz wygłosił interesujący wykład na temat 100-lecia astrofizyki na łamach Uranii.

Po wykładzie odbyło się slajdowisko prezentujące astrofotograficzne dokonania Stowarzyszenia, a po nim  rozpoczęła się multimedialna podróż przez Układ Słoneczny wyświetlana na 6-metrowym ekranie w kształcie kuli. W kosmiczną podróż uczestników imprezy zabrało dwóch „kosmitów” czyli Piotr Majewski z Polskiego Radia PiK (gdzie prowadzi audycję „Radio Planet i Komet”) i Jerzy Rafalski z Planetarium im. Władysława Dziewulskiego w Toruniu, którzy zabrali ze sobą widzów na wycieczkę począwszy od gorącego Słońca, aż po lodowatego Neptuna. Po drodze m.in. zahaczyli o Merkurego, wylądowali na Marsie oraz odwiedzili światy Jowisza i Saturna.

Obserwacje przez teleskop BAJ 400-1800

Jak już wszyscy wrócili z kosmicznej wyprawy po Układzie Słonecznym to zostali zabrani w kolejną, tym razem muzyczną podróż przez bezmiar Wszechświata, czyli koncert klasycznej muzyki elektronicznej w wykonaniu gdańszczanina Przemysława Rudzia (popularyzatora astronomii i pracownika Departamentu Edukacji Polskiej Agencji Kosmicznej). Była to przekrojowa podróż po materiale z jego wcześniej płyt, do których została dołączona kompozycja premierowa „Pavimentum” z najnowszej płyty „Copernicus”. Koncert muzyki elektronicznej zakończył całą imprezę.

Koncert Przemysława Rudzia

Odrobina historii Obserwatorium Astronomicznego w Niedźwiadach

W Niedźwiadach przez wiele lat działała położona na uboczu, daleko od zabudowań, szkoła podstawowa. Niebywałą zaletą tego miejsca jest położenie wśród lasów, z dala od miejskiego oświetlenia oraz stosunkowo niski procent opadów rocznych. To właśnie tu w 1997 r. odbył się I Ogólnopolski Zlot Miłośników Astronomii. Już wtedy w głowach miłośników astronomii narodził się pomysł zorganizowania stałej bazy obserwacyjnej. W roku 1999 Szkoła Podstawowa w Niedźwiadach zakończyła działalność, a miłośnicy astronomii skupieni w Szubińskim Klubie Przyjaciół Astronomii SzKaPA rozpoczęli starania o udostępnienie pomieszczeń i części terenu byłej szkoły, które dzięki przychylności władz Gminy Szubin zostały uwieńczone sukcesem. Opiekunem nieruchomości zostało Pałucko-Pomorskie Stowarzyszenie Astronomiczno-Ekologiczne (dalej PPSAE).

W 2000 r. grupa pasjonatów i miłośników astronomii, działająca do tej pory w nieformalnych klubach i kołach miłośników astronomii, założyła Stowarzyszenie i rozpoczęła działalność m.in. od budowy obserwatorium w Niedźwiadach. Oficjalnie PPSAE zostało zarejestrowane 13 lipca 2001 r, o godz. 13:13 (w piątek!). Jego trzon stanowili członkowie Szubińskiego Klubu Przyjaciół Astronomii „SzKaPA”, Bydgoskiego Klubu Astronomicznego „Antares” oraz Szkolnego Koła Astronomicznego „Milky Way” z Borówna. Komitet założycielski tworzyli: Romuald Graul (założyciel i prezes „Milky Way”), Roman Kral (założyciel i prezes „SzKaPA”), Marek Nikodem (obecny prezes Stowarzyszenia) i Karol Wenerski (założyciel i prezes „ANTARES”. Nieocenioną pracę ma rzecz zarejestrowania stowarzyszenia wykonał Olaf Stephan. Aktualnie Stowarzyszenie liczy trzydziestu pasjonatów astronomii oraz zawodowych astronomów z różnych zakątków kraju, od Poznania po Kołobrzeg.

Od samego początku działalność Stowarzyszenia opierała się na szeroko pojętej popularyzacji astronomii poprzez: prelekcje, pokazy multimedialne oraz przede wszystkim pokazy nieba. Składają się na nie za dnia obserwacje Słońca w paśmie widzialnym i H-alfa, a w nocy Księżyca, planet, gromad gwiazd, mgławic i galaktyk. Pokazy te kończą się często nad ranem wraz z wyjazdem ostatniego gościa. Perłą w koronie Stowarzyszenia jest corocznie organizowany Ogólnopolski Zlot Miłośników Astronomii OZMA.

Jeszcze w 2001 r. stanął w Niedźwiadach pierwszy teleskop i pawilon obserwacyjny. W następnych latach przybywało profesjonalnego sprzętu do obserwacji nieba. W 2006 r. wybudowano teleskop o średnicy zwierciadła 400 mm, w 2013 r. obserwatorium wzbogaciło się o wysokiej klasy teleskop słoneczny Coronado Solar Max 90 DS, a w 2015 r. oddano do użytku jeden z największych amatorskich teleskopów w kraju na montażu paralaktycznym o średnicy zwierciadła 615 mm. Warto wspomnieć, że wszystkie pawilony oraz dwa największe teleskopy zostały zbudowane przez członków stowarzyszenia własnym nakładem pracy oraz myśli technicznej. Aktualnie w obserwatorium w Niedźwiadach znajduje się 6 pawilonów i kilka stanowisk obserwacyjnych, wygodne wiaty dla odwiedzających to miejsce licznych wycieczek, ścieżka dydaktyczna oraz duże pole namiotowe. Jest to wynik realizacji statutowych celów Stowarzyszenia, którymi są przede wszystkim popularyzacja wiedzy o Wszechświecie oraz prowadzenie obserwacji astronomicznych. Cele te realizowane są także poprzez liczne pokazy nieba, obsługę wycieczek szkolnych, pikniki naukowe, wystawy, zloty oraz wiele innych działań wykraczających poza teren Niedźwiad. W realizacji celów pomaga owocna i bezkonfliktowa współpraca z samorządami gminy Szubin i powiatu  nakielskiego.

Obserwatorium przed rokiem 2018

W 2018 r. szubiński samorząd uchwalił nowy plan zagospodarowania przestrzennego dla Niedźwiad i ustanowił strefę wolną od wszelkich zabudowań i punktów świetlnych na obszarze okalającym obserwatorium. Aby obserwatorium astronomiczne w Niedźwiadach mogło stać się wizytówką gminy Szubin, niezbędny był remont starego budynku szkoły.  Po blisko dziesięciu latach rozmów, negocjacji oraz prac studyjnych prowadzonych z trzema kolejnymi administracjami gminy Szubin, w 2018 r. zapadła decyzja o generalnej przebudowie budynku. Centrum Astronomiczno – Kulturalne w Niedźwiadach utworzono za 2.158.895 zł. Na prace remontowe pozyskano dofinansowanie w kwocie 1 394 546,37 zł z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014–2020. Zakres prac obejmował m.in.: przebudowę i nadbudowę budynku, wymianę i docieplenie dachu oraz ścian zewnętrznych, wykonanie elewacji, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, montaż instalacji gazowej i elektrycznej, wykonanie podjazdu dla niepełnosprawnych  oraz centralnego ogrzewania. Remont rozpoczął się w 2019 r. i miał 3 fazy. W 2020 r. budynek wyposażony został w meble, sprzęt AGD i elektroniczny, a teren wokół Centrum został uporządkowany i ogrodzony. Całe wnętrze uzyskało niepowtarzalny, niemal kosmiczny wystrój.

Źródło: PPSAE

Oprac. Paweł Z. Grochowalski

Reklama