Przejdź do treści

Pierwszy "obraz" zaćmienia Słońca?

W sieci jest dziś wiele zdjęć ukazujących zaćmienia Słońca i Księżyca. Jednak ten "obraz" jest pod wieloma względami absolutnie wyjątkowy!

Od jak dawna ludzie interesują się zaćmieniami i w jakim stopniu je dawniej rozumieli? Profesor J. McKim “Kim” Malville z Uniwersytetu Colorado Boulder uważa, że jedno z dawnych zaćmień Słońca może być uwiecznione na prastarym symbolu naskalnym znalezionym przez archeologów w Kanionie Chaco w Nowym Meksyku.

Ten petroglif, czyli swego rodzaju obraz wyrzeźbiony w wielkim kamieniu o nazwie Piedra del Sol, przedstawia kółko i wychodzące z niego, długie i zapętlające się linie, które w dużym stopniu kojarzą się nam ze współczesnym obrazem korony słonecznej. Odkryto go podczas... szkolnej wycieczki. Zdaniem profesora Malville może on prezentować całkowite zaćmienie Słońca z 11 lipca 1097 roku.

Struktury podobne do tych dostrzegalnych na petroglifie można także odnaleźć w datowanej na 1860 rok rycinie jednego z niemieckich astronomów, przedstawiającej całkowite zaćmienie naszej gwiazdy mające miejsce podczas okresu wzmożonej aktywności słonecznej. Widzimy tam niemal te same promienie i pętle co na naskalnym rysunku z Kanionu Chaco. Profesor Malville w swych badaniach petroglifu współpracował m. in. z José Vaquero z Uniwersytetu Extremadura w hiszpańskim Cáceres. Naukowcy chcieli sprawdzić jego możliwe powiązania z zaćmieniem z roku 1097. Wysunęli hipotezę, że narysowany na skale obraz korony może nawet ukazywać ogromne koronalne wyrzuty masy (CME), które mogły mieć miejsce w tym czasie.

Jak to jednak sprawdzić? Brano pod uwagę trzy różne źródła danych i zarazem metody. Pierwszą z nich jest analiza słojów drzew rosnących około tysiąc lat temu pod kątem zawartości izotopu węgla C-14, która jest zależna od aktualnego poziomu aktywności słonecznej w danym okresie ich wegetacji. Im mniej znajduje się w nich C-14, tym więcej było wówczas plam słonecznych, a więc tym większa aktywność Słońca. Drugą wykorzystaną techniką były optyczne zliczenia plam słonecznych z danego czasu, a trzecią - analogiczne badania rozkładu zórz polarnych na półkuli północnej, które także są wyznacznikiem wysokiej aktywności słonecznej. Wnioski z badań opisano w Journal of Mediterranean Archaeology. Wynika z nich, że zaćmienie z 1097 roku faktycznie powinno mieć miejsce w okresie maksimum cyklu jedenastoletniego.

Skała Piedra del Sol ma na sobie jeszcze jeden ciekawy z astronomicznego punktu widzenia, bardziej już spiralny rysunek. Malville sądzi, że może on obrazować sekwencję wschodów Słońca począwszy od około 15 dni poprzedzających czerwcowe przesilenie letnie na półkuli północnej. Spekuluje się również, że dwa inne petroglify znalezione na skałach Kanionu Chaco przedstawiają... supernową z 1054 naszej ery oraz kometę, która może być nawet słynną kometą Halley’a. Trudno jednak powiedzieć, jak było naprawdę, i co dokładnie mieli na myśli twórcy tych pradawnych dzieł sztuki, gdyż nie mamy dziś żadnej związanej z nimi dokumentacji...


Czytaj więcej:


Źródło: astronomy.com

Zdjęcie: Petrogliph znaleziony w Kanionie Chaco przedstawia okrąg z charakterystycznymi pętlami wokół jego krawędzi. Czy to jednak naprawdę korona słoneczna obserwowana w czasie całkowitego zaćmienia Słońca?
Źródło: University of Colorado

Reklama