Przejdź do treści

Pokręcona historia pierścienia w naszej Galaktyce

Dzięki danym z satelity Herschel astronomowie odkryli, że pierścień w centrum naszej Galaktyki jest z niewidomych przyczyn skręcony. Źródło: ESA/NASA/JPL-Caltech

Nowe obserwacje wykonane przez satelitę Herschel przedstawiły dziwaczny pokręcony pierścień gęstego gazu w centrum naszej Drogi Mlecznej. Do tej pory znaliśmy tylko kilka części dysku, który rozciąga się na ponad 600 lat świetlnych. Obserwacje Herschela ukazały po raz pierwszy cały dysk oraz dziwny „zawijas”, z powodu którego astronomowie zaczęli rwać sobie włosy z głowy.

„Patrzyliśmy na ten obszar Drogi Mlecznej już wcześniej wiele razy w podczerwienie, ale dopiero kiedy spojrzeliśmy na zdjęcia o dużej rozdzielczości wykonane przez satelitę Herschel, obecność pierścienia stała się dość wyraźna”. Tak komentuje odkrycie Alberto Noriega-Crespo z Kalifornijskiego Instytutu Technologi w Pasadenie.

Satelita Herschel jest misją kierowaną przez Europejską Agencję Kosmiczną (ESA) i współudziałem NASA. Obserwuje on Wszechświat w podczerwieni oraz na falach sub-milimetrowych, które pozwalają patrzeć przez pył dając nam możliwość zajrzenia do gwarnego centrum naszej Galaktyki. Detektory Herschela są również odpowiednie do obserwacji najchłodniejszych miejsc w Drodze Mlecznej.

Kiedy astronomowie skierowali olbrzymie teleskopy naziemne na centrum naszej Galaktyki uchwycili bezprecedensowy widok jej wewnętrznego dysku – gęstej tuby chłodnego gazu wymieszanego z pyłem i obszarami, gdzie tworzą się nowe gwiazdy.

Astronomowie byli zadziwieni tym co zobaczyli – pierścień, który jest w centrum płaszczyzny naszej Galaktyki przypomina wyglądem znak nieskończoności z dwoma płatami skierowanymi na boki. Okazało się później , że pierścień jest skręcony w środku stąd ukazuje się jako dwa płaty.

„Wysłanie na orbitę nowego teleskopu kosmicznego jakim jest Herschel jest bardzo ekscytujące”, mówi Sergio Molinari z Instytutu Fizyki Kosmicznej w Rzymie dodając: „Mamy nową ciekawą tajemnicę w naszych rękach, właśnie w centrum naszej Galaktyki”.

Naziemne obserwacje wykonane w obserwatorium radiowym Nobeyama w Japonii uzupełniły rezultaty otrzymane przez Herschela dostarczając informacji o prędkości gęstszego gazu w pierścieniu. Rezultaty z obserwacji radiowych pokazują, że zaobserwowany dysk w centrum Galaktyki porusza się razem jako całość, z taką samą prędkością względem pozostałej części Galaktyki.

Rozważany pierścień leży w centrum poprzeczki Drogi Mlecznej – obszar gwiazd w kształcie poprzeczki położony w centrum Galaktyki. Inne galaktyki maja podobne poprzeczki i pierścienie. Klasycznym przykładem galaktyki z pierścieniem wewnątrz poprzeczki jest NGC 1097. Pierścień żarzy się jasno w centrum dużej struktury z poprzeczką. Nie jest natomiast znane czy w tej galaktyce pierścień jest skręcony.

W jaki sposób poprzeczki i pierścienie formują się w galaktykach spiralnych nie jest do końca dobrze poznane, ale symulacje komputerowe pokazują, że oddziaływania grawitacyjne mogą powodować powstanie takich struktur. Część teoretyków twierdzi, że poprzeczki powstają w wyniku oddziaływań grawitacyjnych pomiędzy galaktykami. Przykładowo galaktyka w Andromedzie, nasza największa galaktyka-sąsiadka, może mieć wpływ na poprzeczkę w centrum Drogi Mlecznej.

Skręcenie w pierścieniu nie jest jedyną tajemnica, którą ujawniły obserwacje Herschela. Astronomowie twierdzą, że środek skręconego pierścienia jest przesunięty w stosunku do centrum Galaktyki, oba te punkty nie pokrywają się. Centrum naszej Galaktyki znajduje się w okolicy Sagittariusa A*, gdzie jest masywna czarna dziura. Dla Alberta Noriega-Crespo nie jest jasne dlaczego centrum pierścienia nie odpowiada założonemu centrum naszej Galaktyki. Astronom podsumowuje „Jest ciągle tak wiele do odkrycia w naszej Galaktyce”.
29 lipca 2011

 

Źródło: Wojciech Jurusik

Na ilustracji: Dzięki danym z satelity Herschel astronomowie odkryli, że pierścień w centrum naszej Galaktyki jest z niewidomych przyczyn skręcony. Źródło: ESA/NASA/JPL-Caltech

(Tekst ukazał się pierwotnie w serwisie Orion, którego zasoby zostały włączone do portalu Urania)

Reklama