Przejdź do treści

Powstał pierwszy rezerwat ciemnego nieba w Australii

Nocne niebo nad rzeką Murray

W południowej Australii, w dorzeczu rzeki Murray, utworzono międzynarodowy rezerwat ciemnego nieba. Będący pierwszym na kontynencie i jednym z kilkunastu na całym świecie charakteryzuje się bardzo ciemnym niebem, dzięki czemu odznaczony został złotą odznaką Międzynarodowego Związku Ciemnego Nieba (IDA).  

Większość obszarów ciemnego nieba, w tym utworzonych pod auspicjami Międzynarodowego Związku Ciemnego Nieba, znajduje się na półkuli północnej, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Unii Europejskiej. Z tego względu każda kolejna inicjatywa zmierzająca do minimalizacji skutków zanieczyszczenia sztucznym światłem na południe od równika zasługuje na szczególną uwagę. 

Jedną z takich inicjatyw z ostatniego czasu jest utworzenie Międzynarodowego Rezerwatu Ciemnego Nieba Rzeki Murray w stanie Australia Południowa. Rezerwat zajmuje powierzchnię ponad 3 tys. kilometrów kwadratowych (co oznacza w przybliżeniu jedną trzecią powierzchni województwa opolskiego) wokół ustanowionego w latach 70-tych ubiegłego wieku obszaru ochrony przyrody. Rzeka Murray, do której rezerwat nawiązuje swoją nazwą, przepływa przez jego terytorium na odcinku 80 kilometrów. 

Nowo utworzony obszar ciemnego nieba położony jest ok. 100 kilometrów na wschód od niemal półtoramilionowej stolicy stanu Adelaide. Leży na obszarze często odwiedzanym przez turystów. Z różnego rodzaju atrakcji korzysta tam co najmniej kilkaset tysięcy osób, a samą rzekę Murray odwiedza 250 tysięcy zostających tam na nocleg. Z pokładów botelów pływających po Murray turyści mają okazję zobaczyć naprawdę ciemne niebo panujące nad australijskim interiorem, a wrażenia potęguje znakomity seeing i niemal całkowity brak osiedli ludzkich, które byłyby potencjalnym źródłem zanieczyszczenia sztucznym światłem. 

Centralną część rezerwatu zajmuje obszar ścisłej ochrony przyrody, w granicach którego nie istnieje żadna infrastruktura poza szlakami turystycznymi, a wszelkie przyszłe inwestycje mają być zgodne z przyjętym planem rozwoju przyjaznym ochronie ciemnego nieba, które w innych częściach kraju coraz częściej rozświetlane jest przez powstające kopalnie i instalacje wydobywające gaz ziemny i ropę naftową. Wokół tej centralnej części rozciąga się szeroka na ok. 30 kilometrów strefa buforowa stanowiąca większość powierzchni nowo utworzonego rezerwatu. 

Tuż za strefą buforową, na południe od rezerwatu, znajduje się Mannum, jedyne większe miasteczko w regionie. Jest ono niejako „bramą” do rezerwatu, ponieważ goście z Adelajdy i reszty stanu mogą łatwo stamtąd dotrzeć do rzeki Murray i przepłynąć nią przez większość gwiezdnego rezerwatu. Mannum jest portem rzecznym znajdującym się w dolinie Murray, w związku z czym wpływ jego świateł na rezerwat jest ograniczony. Pomimo skuteczności tej naturalnej bariery oświetlenie publiczne w mieście w ciągu najbliższych 5–10 lat ma zostać zmodernizowane w celu ewentualnego włączenia miasta w granice chronionego obszaru.

Samo Mannum ma długi związek z astronomią. W 1900 roku wybudowano tam pierwsze prywatne obserwatorium w Australii Południowej, którego budynek miał typową kopułę zamiast dachu, z przesuwanymi panelami na stalowym torze. Będący na jego wyposażeniu oryginalny 120-letni teleskop obecnie znajduje się na wystawie w miejscowym muzeum. Planowane jest odnowienie obserwatorium, które w założeniu ma stać się największą atrakcją utworzonego rezerwatu, oczywiście tuż obok bardzo ciemnego nieba, odznaczającego się średnią jasnością 21,8 mag/arcsec2.  

Rezerwat rzeki Murray jest pierwszym międzynarodowym rezerwatem ciemnego nieba w Australii, ale nie jedynym obszarem ochrony nocnego nieba. Od trzech lat działa tam Park Ciemnego Nieba Warrumbungle, a od maja bieżącego roku Sanktuarium Ciemnego Nieba Jump-Up na terenie jednego z parków jurajskich. Ogólnie na całym świecie funkcjonuje ponad 150 różnego rodzaju „gwiezdnych parków”, a jednym z pierwszych był obchodzący w tym roku 10-lecie istnienia Izerski Park Ciemnego Nieba

Więcej informacji:

 

Opracowanie: Grzegorz Iwanicki
Źródło: IDA 

Na zdjęciu: klify przy rzecze Murray nocną porą. Źródło: IDA/Flickr/cjohnlang.

Reklama