16 maja w Celestynowie, w ustanowiony przez UNESCO Międzynarodowy Dzień Światła, odbyła się debata warsztatowa poświęcona problemowi zanieczyszczenia sztucznym światłem. W wydarzeniu, zorganizowanym pod patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich, udział wzięli naukowcy, przedstawiciele samorządów, organizacji pozarządowych i mieszkańcy gminy.
W hali sportowej w Celestynowie, zebrali się eksperci z wielu dziedzin – astronomii, biologii, geografii, medycyny, prawa, technik oświetleniowych i urbanistyki – aby wspólnie z lokalną społecznością zastanowić się nad tym, jak ograniczyć negatywne skutki nadmiernej ilości sztucznego światła w środowisku. Wydarzenie odbyło się z inicjatywy Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego – Stacji Obserwacyjnej w Ostrowiku, we współpracy z Fundacją Light Pollution Think Tank, Stowarzyszeniem POLARIS, Programem Ciemne Niebo Polska i Stowarzyszeniem Człowiek Człowiekowi Człowiekiem w partnerstwie z Wójtem Gminy Celestynów.
Spotkanie rozpoczęło się serią wystąpień ekspertów, którzy przybliżyli zjawisko zanieczyszczenia światłem. Monika Sitek (Obserwatorium UW w Ostrowiku) wprowadziła uczestników w tematykę, wyjaśniając, czym dokładnie jest to zjawisko i dlaczego staje się ono coraz poważniejszym problemem. Następnie prof. Krystyna Skwarło-Sońta (Uniwersytet Warszawski) omówiła wpływ sztucznego światła na zdrowie człowieka, zwracając uwagę na zaburzenia rytmu dobowego, problemy ze snem i wzrost ryzyka chorób cywilizacyjnych.
Uzupełnieniem kontekstu wpływu na człowieka był wykład dr Jadwigi Attier (CHU d’Amiens) z Francji, która łącząc się online, podkreśliła medyczne konsekwencje ekspozycji na światło nocą, w tym wpływ na gospodarkę hormonalną, a także przybliżyła, na przykładzie francuskich instytucji, działania profilaktyczne mające na celu ograniczenie negatywnego wpływu światła emitowanego przez ekrany urządzeń elektronicznych, w tym smartfony. Nie zabrakło też głosu przyrodników. Karolina Skorb (Polska Akademia Nauk) opowiedziała o skutkach dla zwierząt, zwłaszcza owadów i ptaków, natomiast prof. Anna Kołton (Uniwersytet Rolniczy w Krakowie) przybliżyła wpływ światła na roślinność – od zaburzeń w kwitnieniu po zmiany w zachowaniu roślin uprawnych.
W kolejnej części spotkania głos zabrali przedstawiciele gmin, które już wdrożyły rozwiązania sprzyjające ochronie ciemnego nieba. Dzielili się oni swoimi doświadczeniami – od modernizacji oświetlenia ulicznego po działania edukacyjne skierowane do mieszkańców. W tej części wystąpienie miał Piotr Nawalkowski (Stowarzyszenie POLARIS-OPP) reprezentujący gminę Sopotnia Wielka na Żywiecczyźnie. Przeczytano także list napisany przez Tomasza Zarasia (Ostoja Ciemnego Nieba w Izdebnie i Chalinie), podsumowujący dotychczasowe działania z zakresu ochrony ciemnego nieba i promocji astroturystyki w wielkopolskiej gminie Sieraków. Następnie zaprezentowane zostały, przez dr. inż. Przemysława Tabakę (Politechnika Łódzka), techniczne niuanse skutków stosowania różnych źródeł światła, w tym przykładowych modeli LED.
Po przerwie rozpoczęła się główna część debaty – warsztat dyskusyjny, moderowany przez redaktora Marcina Wyrwała. Eksperci – wśród których, oprócz wcześniej wymienionych, znaleźli się także przedstawicielki Biura Rzecznika Praw Obywatelskich (Małgorzata Żera i Małgorzata Żmudka-Wyrwał), dr Grzegorz Iwanicki (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), dr Sylwester Kołomański (Uniwersytet Wrocławski) oraz Agnieszka Machnowska (Urząd m.st. Warszawy) – wspólnie z mieszkańcami i przedstawicielami instytucji samorządowych analizowali możliwe rozwiązania dla gminy i regionu.
Poruszono m.in. kwestie: wprowadzenia regulacji dotyczących kierunkowego i przygaszanego oświetlenia ulicznego; edukacji społecznej na temat negatywnych skutków zanieczyszczenia światłem; wspierania inicjatyw astroturystycznych, jako alternatywnego źródła dochodów dla gminy; możliwych kroków zapewniających dalszą działalność naukową w Obserwatorium w Ostrowiku; oraz roli instytucji publicznych w egzekwowaniu zasad ochrony ciemnego nieba. Debatę zakończyło przemówienie Witolda Kwiatkowskiego, wójta gminy Celestynów.
Więcej informacji:
Opracowanie: Grzegorz Iwanicki
Na ilustracji: zdjęcie pamiątkowe uczestników debaty i przedstawicieli gminy Celestynów. Źródło: LPTT
