W dniach 13-14 października 2021 r. na Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie odbyła się IV Konferencja Górnictwa Kosmicznego. Tegoroczna edycja została zorganizowana w formie hybrydowej. Tematem konferencji było pozyskiwanie surowców z Księżyca, a w dalszej kolejności także z planetoid.
IV Konferencja Górnictwa Kosmicznego odbywała się stacjonarnie w budynku U2 Akademii Górniczo-Hutniczej przy ul. Reymonta 7 w Krakowie. Całość wydarzenia była transmitowana na platformie Clickmeeting.
Konferencja wystartowała o godz. 8:00 13 października (środa). Podczas inauguracji przemawiali organizatorzy konferencji z AGH, w tym dr hab. inż. Piotr Kulinowski, Jego Magnificencja Rektor AGH prof. dr hab. inż. Jerzy Lis i inni przedstawiciele uczelni. Poza tym wystąpił prezes Polskiej Agencji Kosmicznej. Prof. dr hab. inż. Marek Cała, dziekan Wydziału Inżynierii Lądowej i Gospodarki Zasobami, przedstawił historię górnictwa kosmicznego w perspektywie jego życia - od momentu, gdy obserwował transmisję lądowania na Księżycu, aż do obecnych czasów, gdy wykorzystanie zasobów w większym stopniu, niż przywiezienie próbek do badań, staje się coraz bardziej realne. Prof. dr hab. Czesław Kapusta przedstawił Centrum Technologii Kosmicznych AGH, wraz z rolą interdyscyplinarności w badaniach kosmicznych (ze szczególnym uwzględnieniem fizyki). A dr hab. inż. Krzysztof Mendrok, dziekan Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Robotyki, odniósł się natomiast do znaczenia maszyn w kontekście eksploatacji zasobów kosmicznych.
Wystąpienia na konferencji były ujęte w 3 grupy tematyczne.
1. Inżynieria Mechatroniczna:
- przedstawienie wyzwań technologicznych, konstrukcyjnych i materiałowych, jakie stawia górnictwo kosmiczne przed urządzeniami wykorzystywanymi do transportu i eksploracji kosmosu.
2. Człowiek, Prawo i Ekonomia:
- analiza ekonomicznych aspektów wykorzystania górnictwa kosmicznego, dylematów majątkowych i prawnych oraz międzynarodowych regulacji dotyczących pozyskiwania i eksploatacji zasobów poza Ziemią, a także wpływu, jaki takie działania mogłyby mieć na globalną gospodarkę.
3. Planetologia:
- górniczo – geologicznym aspekty pozyskiwania surowców z obiektów w przestrzeni kosmicznej: planet, księżyców, asteroid, komet etc., a także analiza potencjalnych miejsc wydobycia oraz identyfikacja minerałów i szacowanie możliwych zysków z eksploatacji zasobów. Tematyka ta związana była również z wymaganiami w zakresie budowy instalacji górniczych poza Ziemią oraz metodami przetwarzania pozyskanych materiałów.
Na pierwszy dzień konferencji zaplanowano 14 wystąpień, z czego 7 do godz. 11:00 (przerwa kawowa), a kolejne 7 po przerwie aż do godz. 14:00. Średnio jedno wystąpienie trwało 20 minut. Do dłuższych wystąpień (30 minut) należał referat wygłoszony przez dra Jamesa Carpentera z ESA, specjalistę od Księżyca. Opowiadał on o szansach, jakie niesie ze sobą pozyskiwanie zasobów z naszego naturalnego satelity, ryzyku, na jakie należy być przygotowanym, a także o zastosowaniach tych surowców, m.in. do zapewnienia schronienia przed promieniowaniem. Przedstawił także plan działania związany z kolejnością pozyskiwania poszczególnych surowców według Luxemburg Space Agency. W pierwszej kolejności, w perspektywie 10 lat, miałaby być na Księżycu pozyskiwana woda, a następnie, w ciągu 15-20 lat regolit księżycowy. Kolejny krok to wykorzystanie planetoid. W tym przypadku ich eksploatacja zaczęła by się także od poszukiwania na nich wody.
Do ciekawszych wystąpień tego dnia można zaliczyć także referat dra hab. inż. Karola Seweryna z Centrum Badań Kosmicznych PAN, który reprezentował zespół Moon Harvesting. Tematem jego wystąpienia było wydobycie regolitu na powierzchni Księżyca w warunkach obniżonej grawitacji. Prelegent zwrócił uwagę na problem elektrostatycznego naładowania pyłu księżycowego, a ponadto na rozbudowaną strukturę ziaren regolitu. Opisał także problemy techniczne wynikające z właściwości tego materiału, i rozwiązania, mogące potencjalnie pomóc im zaradzić.
Równie interesującym referatem był ten przedstawiony przez dra Andrzeja Kotarskiego z Polskiego Towarzystwa Astronautycznego, który opisał zastosowania nano-, piko- i femtosatelitów w misjach dla górnictwa kosmicznego. Zaprezentował też schemat, dotyczący korzystania z zasobów kosmicznych, czyli a) lokalizacja złóż surowców; b) Identyfikacja i klasyfikacja złóż surowców i c) eksploatacja surowców oraz omówił miejsce nano-, piko- i femtosatelitów w tym procesie.
Kolejne referaty kontynuowały tematy powiązane z osadnictwem, a następnie z planetologią, prawem, ekonomią i z ludźmi, którzy będą musieli działać w nowych dla nich warunkach, zarówno od strony prawnej, jak i środowiskowej.
Drugiego dnia konferencji odbyła się również sesja studencka, podczas której zaprezentowano m.in. działający analog łazika marsjańskiego nazwanego "Kalman", który został skonstruowany przez studentów z koła AGH Space Systems. Konstruktorzy pokazali kilka funkcji tego łazika, m.in. możliwość obrotu wokół własnej osi w miejscu czy podawanie przedmiotów przy pomocy manipulatora. Łazikowi poświęcono aż dwa wystąpienia, z których jedno prezentowało spojrzenie z punktu widzenia geologiczno-mechanicznego, a drugie z programistycznego.
Inne wystąpienia podczas sesji studenckiej zgłębiały przede wszystkim zagadnienia kolonizacji: budowy baz marsjańskich i księżycowych oraz intrygujące wyzwania fizyczne. Jednym z ciekawszych wystąpień było podejmujące problem napędu Alcubierre’a, czyli hipotetycznego napędu wykorzystującego zniekształcenia czasoprzestrzeni do przyspieszania statku kosmicznego.
Gabriela Opiła/Paweł Z. Grochowalski
