„Marzec zielony, dorodne plony” - powiada nam staropolskie przysłowie, a zatem nie tylko dla obserwacji astronomicznych życzmy sobie w tym miesiącu bezchmurnego nieba. Po codziennych emocjach związanych z pandemią oraz śnieżną i smogową zimą czeka nas wreszcie upragniona wiosna.
Cieszymy się z faktu, że Słońce powoli, ale systematycznie wznosi się po ekliptyce - coraz wyżej i wyżej, aby wreszcie przeciąć równik niebieski 20 marca o godz. 10.37, w punkcie równonocy wiosennej – punkcie Barana. Słońce „przechodzi” wtedy z półkuli południowej nieba na północną i świeci dokładnie w zenicie na równiku. Rozpoczyna się wówczas astronomiczna wiosna, a na ten szczególny moment czekaliśmy z tęsknotą. Ze względu na zjawisko refrakcji atmosferycznej zrównanie dnia z nocą wystąpi jednak już wcześniej, 17 marca. W Krakowie w dniu 1 marca Słońce wschodzi o 6.23, a zachodzi o 17.23, zaś ostatniego dnia marca wschodzi (już według czasu letniego) o 6.19, a zachodzi o 19.11, i wtedy dzień będzie trwał 12 godzin i 52 minuty. Zatem w marcu w Małopolsce, przybędzie dnia aż o 112 minut!
Słońce
Aktywność magnetyczna Słońca będzie raczej mała, chociaż mogą się pojawić niespodzianki ze strony naszej gwiazdy, która wkroczyła już na dobre w 25 cykl aktywności. Nocą z 27 na 28 marca czeka nas - być może po raz ostatni - zmiana czasu z zimowego na czas letni, przy którym pozostaniemy wówczas już do końca roku. Zatem powinniśmy przestawić zegarki o godzinę do przodu. Rano od tej pory wstajemy o godzinę wcześniej, ale za to będziemy mieć dłuższe, jasne popołudnia.
Księżyc
Ciemne bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, będą w drugiej dekadzie miesiąca, bowiem kolejność faz Księżyca w marcu będzie następująca: ostatnia kwadra - 6 III o godz. 02.30, nów - 13 III o godz. 11.21, pierwsza już wiosenna kwadra - 21 III o godz. 15.40 i pierwsza wiosenna pełnia 28 III o godz. 20.48. Wynika z tego, że Wielkanoc wypada w niedzielę 4 IV. Najbliżej Ziemi (w perygeum) znajdzie się Księżyc dwukrotnie: 2 III o godz. 6.00 i 30 III o godz. 8.00, a najdalej od Ziemi (w apogeum) będzie 18 III o godz. 6.00. Ponadto 19 III o godz. 19.00 Księżyc w swej wędrówce po niebie zimowym zbliży się do Marsa na odległość poniżej 2 stopni. Oby tylko pogoda nam dopisała w tych obserwacjach.
Planety
Merkurego będzie można zaobserwować rankiem nisko nad południowo – wschodnim horyzontem, przez cały miesiąc, przed wschodem Słońca. W dniu 6 III Merkury będzie na niebie najdalej od Słońca (27 stopni) w tzw. elongacji zachodniej. Natomiast Wenus przez cały marzec nie będzie widoczna, bowiem zażywa kąpieli słonecznych, a 26 III znajdzie się dokładnie po drugiej stronie Słońca. Pojawi się dopiero w drugiej połowie maja na wieczornym niebie. Czerwonawego Marsa znajdziemy na wieczornym niebie, gdzie gości w gwiazdozbiorze Byka wraz z jego najjaśniejszą gwiazdą, Aldebaranem, do której Mars w swej wędrówce po niebie zbliży się 23 III o północy. Natomiast gazowe olbrzymy Jowisza i Saturna znajdziemy bardzo nisko na wschodnim niebie, w gwiazdozbiorze Koziorożca. Obie planety będą stopniowo coraz to wcześniej poprzedzały wschód Słońca. Końcem marca będzie to już około 2 godzin. Planety, które można zobaczyć przez lunetę to Uran, dostępny do obserwacji wieczorem w gwiazdozbiorze Barana, i Neptun, przebywający w gwiazdozbiorze Wodnika, który pojawi się na porannym niebie dopiero końcem miesiąca, wyprzedzając nieco wschód Słońca.
Inne zjawiska
W tym miesiącu nie przewiduje się pojawienia jasnych komet ani bogatych deszczy meteorów, chociaż 25 marca przypada maksimum mało aktywnego, rozciągłego roju (Wirginidy), promieniującego z okolicy „alfy” – czyli Spiki, najjaśniejszej gwiazdy w Pannie. Księżyc po wiosennej pierwszej kwadrze będzie nam nieco przeszkadzał w obserwacjach maksimum tego roju.
Natomiast bliskość ciepłej, jak mam nadzieję Wiosny, niechaj nas zachęca do ostatnich, zimowych spacerów. Dodatkowo zaś, wypada tylko nam życzyć bezchmurnego nieba, a w marcu takie pogody często u nas występują. Zatem spoglądając wieczorem, w środku nocy lub wczesnym rankiem w rozgwieżdżone niebo, przypomnijmy sobie, jeszcze jedno uaktualnione przysłowie: „Byle do bez maseczkowej wiosny”. Dlatego wszystkim Państwu stosownej aury wiosennej serdecznie życzę.
Źródło: MOA
Opracowanie: Adam Michalec, MOA w Niepołomicach, 13 stycznia 2021 | Elżbieta Kuligowska
Na zdjęciu: Spika i Mars - 10 kwietnia 2014 . Źródło: APOD.pl
