Przejdź do treści

Spojrzenie w październikowe niebo 2022

Na zdjęciu: Niebo nad Krakowem (S-E), 15 X 2022 r., godz. 21. Źródło: Stellarium

Gdy październik ciepło trzyma, zwykle chłodna bywa zima. Przysłowie to prognozuje nam ciepłą i pogodną Złotą Polską Jesień, której piękno wszyscy rokrocznie doceniamy i wykorzystujemy, a z zimą będziemy musieli sobie jakoś poradzić. Oczywiście, cieszymy się z faktu, że Słońce nie próżnuje, chociaż jego deklinacja z dnia na dzień maleje, a w związku z tym długość dnia u nas na półkuli północnej stale się skraca. W Małopolsce ubędzie dnia aż 109 minut: z 11 godz. 39 minut na początku października do 9 godz. 50 minut na końcu tego miesiąca.

Słońce

Słońce w sobotę, 1 października wschodzi o godz. 6.40, a zachodzi o 18.19, natomiast w ostatnim dniu miesiąca wzejdzie o 6.28 i schowa się pod horyzontem już o godz. 16.18. Wprost nie do wiary, ale ten dzień będzie jeszcze dłuższy od najkrótszego dnia roku o 104 minuty! Ponadto Słońce 23 października o godz. 12.36, przejdzie ze znaku Wagi w znak Skorpiona (czyli Niedźwiadka), a 25 października dojdzie do częściowego zaćmienia Słońca. Początek o godz. 11.13, maksimum godz. 12.21 i koniec godz. 13.30. Będzie to 9. częściowe zaćmienie Słońca, z 40. widocznych z terytorium Polski w tym stuleciu.

W tym miesiącu nadal spodziewamy się zwiększonej aktywności magnetycznej Słońca (plamy, rozbłyski, protuberancje), związanej z licznymi centrami aktywności w jego fotosferze. Nasza gwiazda podąża do maksimum swej aktywności, a przewidywane jest ono przez heliofizyków na 2024/2025 rok. Obecnie często szykuje jakieś niespodzianki, którymi może nas zadziwić lub nawet zaskoczyć, dlatego też warto i należy prowadzić bezpieczne obserwacje Słońca.

Uwaga! W nocy z 29/30 października (z soboty na niedzielę) śpimy rano o godzinę dłużej, przechodzimy na czas zimowy (środkowo-europejski), czyli cofamy dotychczasowe wskazania zegarów o godzinę. Oficjalnie należy to uczynić w nocy o godz. 3, w niedzielę 30 października (dotyczy to w szczególności kolejnictwa i lotnictwa). Praktycznie zaś najlepiej cofnąć wskazania zegarów o godzinę, jeszcze przed ułożeniem się do snu.

Księżyc

Ciemne, bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, będą w ostatniej dekadzie miesiąca, bowiem kolejność faz Księżyca jest następująca: pierwsza kwadra – 3 października o godz. 02.14, pełnia – 9 października o godz. 22.55, ostatnia kwadra – 17 października o godz. 19.15 i nów 25 października o godz. 12.49. W perygeum (najbliżej Ziemi) znajdzie się Księżyc 4 października o godz. 19 i 29 października o godz. 17, a w apogeum (najdalej od Ziemi) będzie 17 października o godz. 12.

Księżyc, „spacerując” po październikowym niebie i przesłaniając 25 października częściowo Słońce, przewędruje w pobliżu planet: Saturna (5 października o godz. 18), Neptuna (8 października o godz. 5), Jowisza (8 października o godz. 20), Urana (12 października o godz. 9, wówczas go zakryje), oraz Marsa (15 października o godz. 7). Na jesiennym niebie, z wieczora, dostrzeżemy w kolejności gwiazdozbiory: Pegaza, Andromedy, Perseusza, Byka, a tuż po północy pojawią się nam na wschodzie konstelacje zimowe Bliźniąt i Oriona.

Planety

Merkurego można będzie szukać nisko na porannym niebie w pierwszej dekadzie miesiąca. 8 października wieczorem znajdzie się on na niebie najdalej od Słońca (elongacja wschodnia, 18 stopni). Natomiast Wenus, kryje się w promieniach Słońca, by pojawić się nam końcem roku już na wieczornym niebie. Mars widoczny jest w drugiej połowie nocy, dążąc do swojej opozycji (8 grudnia) względem Słońca, wtedy też będzie widoczny przez całą zimową noc. Jowisza i Saturna, gazowe olbrzymy, możemy obserwować od wieczora na wschodnim niebie, przez całą noc. Planety, po wakacyjnych opozycjach do Słońca, przebywają odpowiednio w gwiazdozbiorze Ryb i Koziorożca. Uran gości w gwiazdozbiorze Barana, a ponieważ 9 listopada będzie w opozycji do Słońca, możemy go już obserwować praktycznie przez całą noc. Natomiast Neptun po opozycji (16 września) przebywa w gwiazdozbiorze Wodnika i widoczny jest przez teleskop od wieczora, też przez praktycznie całą noc.

Inne zjawiska

Już od 2 października i aż do 7 listopada promieniują szybkie meteory z roju Orionidów, które wchodzą w górne warstwy atmosfery ziemskiej z prędkościami nieco ponad 60 km/sek. Maksimum roju przypada na 21 października , możemy wtedy oczekiwać 25 „spadających gwiazd” na godzinę. Radiant meteorów leży na granicy gwiazdozbiorów Oriona i Bliźniąt (południowo-wschodnia część nieba). Warunki obserwacji ich maksimum będą dobre w tym roku, ponieważ Księżyc jest wtedy pomiędzy ostatnią kwadrą a nowiem i wschodzi dopiero po godz. 2. Natomiast od 6 do 10 października (z maksimum 7/8 października ) promieniują powolne meteory Drakonidy ich radiant leży wysoko, w gwiazdozbiorze Smoka. Warunki do ich nocnych obserwacji nie będą łatwe, bo Księżyc będzie wtedy 2 dni przed pełnią i zajdzie dopiero po godz. 3.

Natomiast dla wzbudzenia nie tylko obserwacyjnych refleksji, po tegorocznej wakacyjnej pogodzie, odwołam się do sprawdzonego przysłowia: W krótkie dzionki października, wszystko z pola, z sadu znika.

Adam Michalec, MOA w Niepołomicach, 6 września 2022 r.

 

Czytaj więcej:

 

Źródło: MOA

Opracowanie: Adam Michalec, Elżbieta Kuligowska

Na zdjęciu: Niebo nad Krakowem (S-E), 15 X 2022 r., godz. 21. Źródło: Stellarium

Reklama