W drugiej połowie tegorocznych wakacji będziemy korzystać z dobrodziejstw słonecznego nieba. To okres jeszcze długich dni, a krótkich i ciepłych nocy, które niezbyt sprzyjają obserwacjom astronomicznym. Mimo to wiele ciekawych zjawisk będziemy mogli zaobserwować w tym miesiącu, przy czym w drugiej dekadzie sierpnia pojawią się słynne Perseidy.
Postarajmy się wykorzystać wolny czas, a być może pogoda dostosuje się do naszych oczekiwań. W miesiące wakacyjne, na południowo-wschodnim niebie, gdy dobrze się już ściemni (w sierpniu to już około godz. 22), króluje Trójkąt letni. Tworzą go trzy gwiazdy pierwszej wielkości: Deneb, Wega i Altair. Należą one, w kolejności, do gwiazdozbiorów: Łabędzia, Lutni i Orła. W trójkącie tym najwyżej nad horyzontem mieści się prawie w całości Łabędź (jego jasne gwiazdy tworzą charakterystyczny krzyż), na prawo i nieco poniżej Lutnia i u dołu Orzeł. Przez wszystkie te trzy gwiazdozbiory w ich tle przebiega Droga Mleczna, czyli nasza Galaktyka. Aby ją na niebie dostrzec, wystarczy tylko sprawne oko i poświęcenie paru chwil w bardzo późny pogodny wieczór, ale z dala od zbędnych miejskich świateł.
Słońce
Słońce w swej „wędrówce” po ekliptyce podąża powoli ku równikowi niebieskiemu, przez co jego deklinacja będzie systematycznie maleć, a w związku z tym dni stawać się będą nieznacznie, ale nieubłaganie coraz krótsze. W Małopolsce 1 sierpnia Słońce wschodzi o godz. 5:09, a zachodzi o godz. 20:22, zatem dzień będzie trwał 15 godzin i 13 minut. Będzie już krótszy od najdłuższego dnia w roku o 70 minut, natomiast 31 sierpnia Słońce wschodzi o godzinie 5:54, a zachodzi o 19:26, czyli będzie nam świeciło przez 13 godzin i 32 minuty. Przez sierpień więc ubędzie nam dnia aż o 101 minut.
W międzyczasie Słońce w wędrówce wśród znaków Zodiaku przejdzie rankiem 23 sierpnia o godz. 6:29 ze znaku Lwa w znak Panny. Jeśli zaś chodzi o aktywność magnetyczną Słońca, to utrzymuje się ona nadal na dość niskim poziomie. Nieco zwiększona, w jego 25 cyklu aktywności, może wystąpić pod koniec sierpnia, czego widomą oznaką będzie niewielki wzrost ilości plam i rozbłysków w fotosferze Słońca. Zawsze należy się liczyć z niespodziankami z jego strony, co być może zaowocuje możliwością zaobserwowania, nawet w Małopolsce, zorzy polarnej.
Księżyc
Księżyc natomiast rozpocznie i zakończy ten miesiąc po ostatniej kwadrze i w apogeum, czyli najdalej Ziemi. Kolejność jego faz w sierpniu będzie następująca: nów 08 VIII o godz. 15:50, pierwsza kwadra 15 VIII o godz. 17:20, pełnia 22 VIII o godz. 14:02 i ostatnia kwadra 30 VIII o godz. 09:13. W apogeum (najdalej od Ziemi) znajdzie się Księżyc 2 VIII o godz. 10 i 30 VIII o godz. 04, natomiast w perygeum (najbliżej Ziemi) będzie 17 VIII o godz. 11. Ponadto Księżyc będzie w koniunkcji z planetą Uran 1 VIII i 28 VIII, z Marsem 10 VIII, z Wenus 11 VIII, z Saturnem 20 VIII, z Jowiszem 22 VIII, i z Neptunem 24 VIII. Polecam konfigurację rożka młodego Księżyca z Marsem i Wenus na niebie zachodnim, w zorzy wieczornej. Oby nam pogoda dopisała.
Widoczność planet
Merkurego będzie można obserwować na wieczornym niebie w drugiej połowie sierpnia. Wieczorem 19 VIII zbliży się na niebie do Marsa, jednak ich maksymalne zbliżenie nie będzie u nas widoczne. Wenus coraz lepiej gra rolę Gwiazdy Wieczornej – tak, że z końcem miesiąca zachodzi dopiero 1,5 godziny po Słońcu, a ponadto szykuje się już powoli do roli... pierwszej gwiazdki w Wigilię.
Mars przebywa w Lwie, a po spotkaniu końcem lipca z Regulusem, najjaśniejszą gwiazdą tej konstelacji, przez cały czas pogłębia kąpiel w zorzy wieczornej, by w ostatnich dniach sierpnia zniknąć już w promieniach Słońca. Pojawi się ponownie dopiero w połowie listopada, na niebie porannym.
Jeśli chodzi o gazowe olbrzymy, to w gwiazdozbiorze Koziorożca możemy praktycznie przez całą noc obserwować Jowisza z gromadką galileuszowych księżyców. 20 sierpnia będzie on w opozycji do Słońca. Przed nim, również w tym gwiazdozbiorze, dzielnie kroczy na niebie Saturn przystrojony w pierścienie, które możemy podziwiać już przez niewielką lunetę. Będzie on w opozycji do Słońca już 2 sierpnia, możemy go zatem obserwować na niebie przez całą (pogodną) noc. Uran i Neptun widoczne będą w drugiej połowie nocy, odpowiednio w gwiazdozbiorach Barana i Wodnika. Końcówka wakacji będzie szczególnie dobrym okresem do obserwacji tych planet, w związku z ich przebywaniem nieco bliżej opozycji: Neptun – 14 IX, a Uran - 5 XI. Aby jednak je dostrzec, musimy się posłużyć chociażby lornetką, a najlepiej stosując do obserwacji lunetę. Znalezienie tych planet na niebie ułatwi nam zbliżenie się do nich Księżyca: 24 VIII do Neptuna i 28 VIII do planety Uran.
Inne zjawiska
Od 17 lipca do 24 sierpnia promieniują – znane od stuleci – Perseidy, zwane też łzami św. Wawrzyńca. Główne, rozciągłe ich maksimum wystąpi nocą 12/13 sierpnia. Obserwacjom wieczornym, do godz. 22, będzie nieco przeszkadzał Księżyc podążający do pierwszej kwadry. Zapraszam wieczorem 12/13 sierpnia na Rynek w Niepołomicach, do wspólnych obserwacji tego słynnego roju meteorów – warto bowiem zarwać trochę nocy, aby zobaczyć liczne „spadające gwiazdy”. Dla uświetnienia zakończenia spadku tego roju przewidziane jest 24 sierpnia, w południe, oficjalne otwarcie nowo wybudowanego Młodzieżowego Obserwatorium Astronomicznego w Niepołomicach. Nie tylko przy tej okazji, pamiętajmy też o staropolskim przysłowiu: W sierpniu wszelki zbytek, nie idzie w pożytek.
Czytaj więcej:
Źródło: MOA/A. Michalec
Opracowanie: Elżbieta Kuligowska
Na zdjęciu: Japetus, satelita Saturna. Źródło: APOD.pl
