Przejdź do treści

Spojrzenie we wrześniowe niebo 2021

Wrześniowe niebo nad Krakowem – 15 września 2021 po godzinie 20:30. Źródło: Stellarium.

"Gdy wrzesień z pogodą zaczyna, zwykle przez miesiąc pogoda trzyma". To przysłowie budzi w nas nadzieję, iż po gorącym i burzliwym lecie czekać nas będzie czas pięknej, stabilnej i prawdziwie jesiennej pogody. Wrzesień, bogaty w wydarzenia historyczne, związany jest tradycyjnie z powrotem dzieci i młodzieży do szkół lub zdalnej nauki, zaś na niebie to okres równowagi między długością dnia i nocy.

Te ostatnie są już coraz dłuższe i często bezchmurne, co sprzyja obserwacjom astronomicznym. Wiele ciekawych zjawisk będziemy mogli zaobserwować na wrześniowym niebie. Postarajmy się w tym celu wykorzystać, z dala od miejskich świateł, wolny wieczór, aby chociaż przez chwilę spojrzeć w rozgwieżdżone niebo. Podziwiać gołym okiem Drogę Mleczną, rozciągającą się przez cały nieboskłon, od północnego do południowego horyzontu. Niewątpliwie te obserwacje ułatwi nam nowo otwarte, po generalnej przebudowie, Obserwatorium Astronomiczne w Niepołomicach.

Korzystaliśmy, na ile to było możliwe, z uroków lata, a tymczasem - ani nie spostrzegliśmy się, kiedy Słońce w swej wędrówce po ekliptyce systematycznie podążało ku równikowi niebieskiemu, przez co jego deklinacja - czyli wysokość nad równikiem - malała, a w związku z tym dni stawały się nieubłaganie coraz krótsze. Wieczorem 22 września o godzinie 21:21 Słońce znajdzie się na równiku niebieskim - w punkcie Wagi - po czym "przejdzie" z półkuli północnej nieba na południową i tym samym rozpocznie się u nas astronomiczna jesień.

Słońce

W Niepołomicach 1 września Słońce wschodzi o godz. 5:55 a zachodzi o godz. 19:23, natomiast 30 września wschodzi o godz. 6:39 a zachodzi o 18:20, zatem w ciągu tego miesiąca ubędzie nam dnia w Małopolsce o 107 minut! Skutkiem istnienia zjawiska refrakcji w atmosferze ziemskiej wszystkie obiekty na niebie widzimy nieco wyżej, niż są one w rzeczywistości - zatem faktyczne zrównanie długości dnia z nocą będzie dopiero 25/26 września. Ponadto w piątek 24 września planowana jest Małopolska Noc Naukowców - będą między innymi drzwi otwarte w MOA w Niepołomicach. Oby tylko dopisały nam wtedy humory, a przede wszystkim pogoda obserwacyjna.

Jeśli chodzi o stan aktywności magnetycznej naszej gwiazdy, to w tym miesiącu, podobnie jak to było w wakacje, należy się spodziewać małej ilości plam, pochodni czy protuberancji na jej tarczy. Słońce bowiem znajduje się w stanie powolnego wzrostu aktywności w kolejnym cyklu swojej jedenastoletniej aktywności.

Księżyc

Ciemne, prawie bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, wystąpią w pierwszej dekadzie września, bowiem Księżyc rozpocznie ten miesiąc podążając do nowiu, który przypadnie w dniu 7 IX o godz. 02:52. Pierwsza kwadra wypada 13 IX o godz. 22:39, pełnia będzie 21 IX o godz. 01:55, a ostatnia kwadra – 29 IX o godz. 03:57. Księżyc będzie w perygeum (najbliżej nas) 11 IX o godz. 12, a w apogeum (najdalej od Ziemi) 26 IX o godz. 24.

Planety

Merkurego można będzie obserwować bardzo nisko nad zachodnim horyzontem nieba przez cały miesiąc, a 14 IX będzie on w największej elongacji wschodniej (27 stopni), czyli odległości kątowej od Słońca. Podobnie Wenus, z tym że przebywa znacznie wyżej na niebie niż Merkury, więc możemy ją obserwować przez dwie godziny po zachodzie naszej dziennej gwiazdy.

Mars kryje się w promieniach Słońca i pojawi się nam na porannym niebie dopiero w połowie listopada. Natomiast w gwiazdozbiorze Wężownika możemy obserwować przez całą noc Jowisza ze wspaniałą gromadką galileuszowych księżyców. Przed nim dzielnie kroczy na niebie Saturn, przystrojony w pierścienie, z największym satelitą w układzie słonecznym – Tytanem, których to możemy podziwiać już przez niewielką lunetę.

Uran będzie widoczny od północy w gwiazdozbiorze Byka, bowiem dopiero w dniu 5 XI będzie w opozycji do Słońca. Natomiast w gwiazdozbiorze Wodnika, praktycznie przez całą noc, można obserwować Neptuna, który 14 IX będzie w opozycji do Słońca, ale do jego obserwacji trzeba się już posłużyć chociażby małą lunetką.  

Aby w tym powakacyjnym miesiącu móc obserwować Słońce, Księżyc i planety, będzie można skorzystać z lunet Młodzieżowego Obserwatorium Astronomicznego w Niepołomicach, które aktualnie jest już otwarte dla publiczności - szczególnie polecam Małopolską Noc Astronomiczną 24 września, bowiem wtedy też znajdziemy się nieomal na progu października, okresu - miejmy nadzieję - prawdziwie Babiego Lata i rozpoczynającego się nowego roku akademickiego. Na zakończenie przypomnijmy sobie staropolskie przysłowie: "Jesień tego nie zrodzi, czego wiosna nie zasiała"

 

Czytaj więcej:

 

Opracowanie: Adam Michalec, Elżbieta Kuligowska

Źródło: Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne w Niepołomicach

Na zdjęciu: Wrześniowe niebo nad Krakowem – 15 września 2021 po godzinie 20:30. Źródło: Stellarium.

Reklama