Astronomowie z NASA i Uniwersytetu Stanowego w Pensylwanii wykorzystali satelitę Swift, by stworzyć najbardziej jak dotychczas szczegółowe przeglądy nieba na falach ultrafioletowych. Ich głównym celem były Wielki i Mały ObłokMagellana – najbliższe nam, duże galaktyki. Tysiące pojedynczych ujęć złożono w pełne portrety każdej z galaktyk tak, by wyglądały niczym sfotografowane jednym tylko obiektywem. Zaprezentowana została m.n. mozaika przedstawiająca Wielki Obłok Magellana o rozdzielczości 160 megapikseli.
Nowe zdjęcia Obłoków wyraźnie pokazały astronomom, że w obu galaktykach znajdują się tysiące pojedynczych źródeł, silnie świecących w ultrafiolecie – na długościach fal od 1600 do 3300 angstremów. Są to te fale, które skutecznie blokuje ziemska atmosfera. Z powodu silnego pochłaniania ultrafioletu przez atmosferę ziemską obserwacje ciał niebieskich w tym zakresie nie mogły być prowadzone aż do momentu wyniesienia specjalnych teleskopów astronomicznych w kosmos. Wyniesienie ponad atmosferę teleskopu Hubble'a pozwoliło na obserwację ciał niebieskich emitujących ultrafiolet po raz pierwszy w historii. Z kolei słynny satelita Swift to pierwsze tego typu, wielozakresowe orbitalne obserwatorium przeznaczone głównie do badań rozbłysków promieniowania gamma. Zostało umieszczone na orbicie w listopadzie 2004 roku. Oprócz detektorów błysków gamma na na swym pokładzie również UVOT (Ultraviolet/Optical Telescope) – ruchomy teleskop optyczny fotografujący niebo w zakresie widzialnym i w ultrafiolecie.
Wielki i Mały Obłok Magellana leżą odpowiednio 163 000 i 200 tysięcy lat świetlnych od Słońca. Okrążają zarówno Naszą Galaktykę, jak i siebie nawzajem. Wielki Obłok Magellana jest o jedną dziesiątą mniejszy od Drogi Mlecznej i zawiera tylko około 1 procent jej całkowitej masy. Mały – jest o połowę mniejszy od Wielkiego i zawiera dwie trzecie jego masy. Jednak na niebie oba wydają się nam bardzo wielkie – znajdują się po prostu stosunkowo blisko. Są też znacznie większe niż pole widzenia kamery zainstalowanej na satelicie Swift, więc, aby uzyskać ich gładki, "bezszwowy" obraz, operatorzy misji musieli wykonać tysiące pojedynczych fotografii.Oglądanie i badanie galaktyk w świetle ultrafioletowym pozwala na stłumienie światła normalnych gwiazd, takich jak Słońce, które nie są bardzo jasne na krótszych długościach fal. Zapewnia to wyraźniejszy obraz najgorętszych gwiazd oraz regionów, w których powstają nowe gwiazdy. Obecnie żaden inny teleskop nie jest w stanie wyprodukować obrazów o tak wysokiej rozdzielczości i zarazem w różnych częściach ultrafioletu. Swift ze swym szerokim polem widzenia stanowi zatem znakomite uzupełnienie możliwości obrazowania Wszechświat dużo głębiej, ale za to w znacznie węższym zakresie długości fal niż Teleskop Hubble'a.
Nowe zdjęcia Obłoków wyraźnie pokazały astronomom, że w obu galaktykach znajdują się tysiące pojedynczych źródeł, silnie świecących w ultrafiolecie – na długościach fal od 1600 do 3300 angstremów. Są to te fale, które skutecznie blokuje ziemska atmosfera. Z powodu silnego pochłaniania ultrafioletu przez atmosferę ziemską obserwacje ciał niebieskich w tym zakresie nie mogły być prowadzone aż do momentu wyniesienia specjalnych teleskopów astronomicznych w kosmos. Wyniesienie ponad atmosferę teleskopu Hubble'a pozwoliło na obserwację ciał niebieskich emitujących ultrafiolet po raz pierwszy w historii. Z kolei słynny satelita Swift to pierwsze tego typu, wielozakresowe orbitalne obserwatorium przeznaczone głównie do badań rozbłysków promieniowania gamma. Zostało umieszczone na orbicie w listopadzie 2004 roku. Oprócz detektorów błysków gamma na na swym pokładzie również UVOT (Ultraviolet/Optical Telescope) – ruchomy teleskop optyczny fotografujący niebo w zakresie widzialnym i w ultrafiolecie.
Wielki i Mały Obłok Magellana leżą odpowiednio 163 000 i 200 tysięcy lat świetlnych od Słońca. Okrążają zarówno Naszą Galaktykę, jak i siebie nawzajem. Wielki Obłok Magellana jest o jedną dziesiątą mniejszy od Drogi Mlecznej i zawiera tylko około 1 procent jej całkowitej masy. Mały – jest o połowę mniejszy od Wielkiego i zawiera dwie trzecie jego masy. Jednak na niebie oba wydają się nam bardzo wielkie – znajdują się po prostu stosunkowo blisko. Są też znacznie większe niż pole widzenia kamery zainstalowanej na satelicie Swift, więc, aby uzyskać ich gładki, "bezszwowy" obraz, operatorzy misji musieli wykonać tysiące pojedynczych fotografii.Oglądanie i badanie galaktyk w świetle ultrafioletowym pozwala na stłumienie światła normalnych gwiazd, takich jak Słońce, które nie są bardzo jasne na krótszych długościach fal. Zapewnia to wyraźniejszy obraz najgorętszych gwiazd oraz regionów, w których powstają nowe gwiazdy. Obecnie żaden inny teleskop nie jest w stanie wyprodukować obrazów o tak wysokiej rozdzielczości i zarazem w różnych częściach ultrafioletu. Swift ze swym szerokim polem widzenia stanowi zatem znakomite uzupełnienie możliwości obrazowania Wszechświat dużo głębiej, ale za to w znacznie węższym zakresie długości fal niż Teleskop Hubble'a.
Źródło: Elżbieta Kuligowska | astronomy.com|
Na zdjęciu: Mozaika zdjęć z satelity Swift przedstawia Mały Obłok Magellana i zawiera około 250 000 źródeł widocznych w ultrafiolecie. Ten 57 – mega pikselowy obraz powstał jako złożenie 656 niezależnych ujęć. Jego całkowity czas ekspozycji to 1.8 dnia, a rozdzielczość kątowa – 2.5 sekund łuku. Są to mapy zarejestrowane na falach o długościach z zakresu 1600 - 3300 angstremów. Sam obłok mierzy około 7000 lat świetlnych. Źródło: NASA/Swift/S. Immler (Goddard) and M. Siegel (Penn State)
(Tekst ukazał się pierwotnie w serwisie Orion, którego zasoby zostały włączone do portalu Urania)
