Przejdź do treści

Teleskop Gemini South uchwycił efektowną mgławicę planetarną

img

Najnowsze zdjęcia, wykonane przez Obserwatorium Gemini, ukazują efektowną mgławicę planetarną CVMP 1. Obraz ten jest efektem śmierci olbrzymiej gwiazdy i jest wspaniałym, lecz stosunkowo krótkotrwałym, spektaklem astronomicznym. W czasie, gdy gwiazda progenitor tej mgławicy powoli się ochładza, niebiańskiej klepsydrze kończy się czas i pomału, przez wiele lat, będzie znikać z pola widzenia.

Astronomiczne piękno, położone ok. 6500 lat świetlnych od nas w południowej konstelacji Kompas, powstało podczas śmierci masywnej gwiazdy. CVMP 1 jest mgławicą planetarną, która pojawiła się, gdy stary czerwony olbrzym zdmuchnął swoje zewnętrzne warstwy w postaci burzliwego wiatru gwiazdowego. Gdy ta odrzucona gwiezdna atmosfera rozpędziła się w przestrzeń międzygwiezdną, gorące, odsłonięte jądro gwiazdy zaczęło energetyzować wyrzucane gazy i powodować ich świecenie. W ten sposób powstał kształt klepsydry, uchwycony przez teleskop.

Mgławice planetarne, takie jak CVMP 1, tworzone są tylko z niektórych gwiazd – tych o masie od 0,8 do 8 mas Słońca. Mniej masywne gwiazdy delikatnie gasną, przechodząc pod koniec swojego długiego życia w białe karły, podczas gdy masywniejsze gwiazdy żyją szybko i umierają młodo, kończąc swoje życie olbrzymimi eksplozjami, znanymi jako supernowe. Jednak w przypadku gwiazd leżących pomiędzy tymi granicami, ich końcowy okres życia skutkuje efektownym astronomicznym pokazem. Niestety spektakl ten jest tak krótki, jak wspaniały; obiekty te zwykle utrzymują się tylko przez 10 000 lat – niewielki odcinek czasu w porównaniu z żywotnością większości gwiazd, która trwa miliardy lat.

Takie krótko żyjące mgławice występują w niezliczonych kształtach i rozmiarach. Znanych jest kilka ich efektownych kształtów, takich jak np. Mgławica Helix. Ogromna różnorodność kształtów wynika z rozmaitych układów gwiazd progenitorów, których właściwości mogą znacznie wpływać na powstającą mgławicę planetarną. Obecność gwiazd towarzyszących, krążących wokół nich planet, a nawet oryginalnej orbity czerwonego olbrzyma, może pomóc w określeniu kształtu takiej mgławicy, jednak jeszcze nie do końca w szczegółach rozumiemy procesy rzeźbienia tych pięknych astronomicznych fajerwerków.

Ale CVMP 1 jest intrygująca nie tylko ze względu na swoje walory estetyczne. Astronomowie odkryli, że gazy tworzące klepsydrę są bardzo wzbogacone w hel i azot, a CVMP 1 jest jedną z największych znanych mgławic planetarnych. Wszystkie te wskazówki sugerują, że CVMP 1 jest wysoce rozwinięta, co czyni ją idealnym obiektem pomagającym astronomom zrozumieć późniejsze życie mgławic planetarnych.

Pomiary astronomiczne ujawniły cechy gwiazdy centralnej CVMP 1. Mierząc promieniowanie emitowane z gazu w mgławicy, astronomowie wywnioskowali, że temperatura gwiazdy centralnej wynosi 130 000 st. C. Pomimo tej palącej temperatury, gwiazda jest skazana na ciągłe chłodzenie się przez tysiące lat. W końcu emitowane przez nią światło będzie miało zbyt mało energii, aby zjonizować gaz w mgławicy, powodując, że efektowna klepsydra zniknie z pola widzenia.

Więcej:
Gemini South Telescope Captures Exquisite Planetary Nebula

Źródło: Gemini

Reklama